×

Artikel

12 oktober 2017

Het album van Alcides 20 jaar later

Geschreven door: Rik van Boeckel

De Kaapverdische zanger/componist Alcides nam in 1997 in Lissabon het  album Pensamento op dat werd gezien als de toekomst van de Kaapverdische muziek. De grote namen in die tijd waren Cesaria Evora en Alcides’ vader Bana die enige tijd in Rotterdam heeft gewoond. Alcides’ stem was heel bijzonder. Na de release kreeg Alcides’ gezondheidsproblemen en werd doof. Hij kon niet meer zingen en ging via B.Leza, de nog bestaande Kaapverdische nachtclub in Lissabon, Kaapverdische artiesten managen. Op Kaapverdië en binnen die gemeenschap in Lissabon is Alcides nog steeds een gerespecteerde artiest. 20 jaar later hebben een aantal artiesten uit de Lusofone (Portugeestalige) wereld besloten Alcides’ werk buiten Portugal te verspreiden. De in Rotterdam wonende Kaapverdische pianist Toy Vieira is de muzikale leider van dit project dat komende zondag onder zijn leiding in Grounds, Rotterdam, uitgevoerd zal worden door Kaapverdische artiesten uit  Rotterdam waaronder Dina Medina, Melissa Fortes en Jacqueline Fortes.

In Lissabon was de presentatie van het project in Centro Cultural de Belem. Aan de zijde van Toy Vieira zongen artiesten als Tito Paris, Nancy Vieira, Dany Silva, Lucibella, Dino d’Santiago ( Cabo Verde), Rui Veloso (Portugal), Aline Frazâo (Angola) en Selma Uamusse (Mozambique) nummers van Alcides’ album uit 1997. Written was daar bij aanwezig, sprak met Alcides, Toy Vieira en een aantal artiesten die daar optraden. “Op een paar na zijn het nummers uit de jaren 30 van de vorige eeuw,” vertelde de Portugese muziekjournalist Antonio Loja voor het optreden. “Ze werden gezongen in bars maar werden nooit opgenomen; en waren buiten Kaapverdië totaal onbekend. Uiteindelijk nam Alcides ze op om ze te bewaren voor de toekomst. Hij heeft een fantastische stem met een groot bereik, is als een crooner. Zijn stem is krachtig en vriendelijk, zit tussen een tenor en bariton in. Ik zie zijn album Pensamento als een keerpunt in de Kaapverdische muziekgeschiedenis.”

Dino d'Santiago en Aline Frazão

Dino d'Santiago en Aline Frazão

Alcides nam als eerste de morna Pensamento op die geschreven is door de Kaapverdische dichter/componist B.Leza, naar wie de eerder vermelde nachtclub is genoemd en wiens werk onder andere door Mariza en Tito Paris is gezongen.  Alcides: “Ik hoorde die nummers als teenager. Het is de muziek waar ik van hou, noem het Afrojazz.” Alle arrangementen voor Alcides’s album zijn gemaakt door Paulino Vieira die door Kaapverdiaanse musici als een genie wordt gezien net als Alcides’ vader Bana. ” Ik ben opgegroeid met de muziek van mijn vader en van Paulino Vieira,” aldus Alcides . “Als kind bestond mijn dagelijkse leven uit muziek. Ik werd zanger van beroep, alhoewel ik niet die intentie had. Ik ben componist en arrangeur, dat vond ik het mooiste van alles. Toen de club B.Leza werd opgericht, vond ik het mijn taak om de afstand tussen Portugezen en Afrikanen te overbruggen. En muziekgenres samen te brengen:  Kaapverdiaans, jazz, pop. Op Pensamento hoor je naast morna ook de vrolijke coladeira en de Kaapverdische interpretatie van de samba.”

Grande finale met alle artiesten

Grande finale met alle artiesten

Toen Alcides doof werd en niet meer kon zingen, ging hij andere artiesten managen en liet ze optreden in club B.Leza. “Zij hadden hulp nodig. Er zit veel talent dat onbekend is en waar we niks vanaf weten. Ik vind het mijn taak om hen te helpen hun droom waar te maken. De kwaliteit is zeer hoog. Maar er is op dit moment geen enkel respect voor de muziek van Cabo Verde. Voor veel mensen bestaat het niet.” Voor Alcides is het heel belangrijk dat de muziek van Pensamento bewaard blijft en gepresenteerd wordt aan de buitenwereld. En niet alleen voor hem. “Bevriende musici hebben er bij mij erg op aangedrongen om dit project op te starten.”

Ook Toy Vieira benadrukt het belang van dit project. ” Ik ken Alcides al van kinds af aan. Ik had verwacht dat hij een hele grote zanger zou worden.  Alcides werd erg gewaardeerd en leefde heel erg mee met wat er aan muziek gemaakt werd.  Ondanks zijn handicap is hij geworden wie hij is en daarom vinden we het heel belangrijk dat zijn muziek toch alsnog naar buiten komt.”

Rui Veloso en Tito Paris

Rui Veloso en Tito Paris

Een van de deelnemende artiesten in Lissabon was Tito Paris die een duet zong met het Portugese muziekicoon Rui Veloso die onder andere voor Mariza schrijft. Tito Paris, de prins van de Kaapverdische muziek genoemd, is van de huidige generatie in Nederland het meest bekend. “Ik wil hier graag aan bijdragen, Alcides is een deel van ons. Hij heeft vanwege zijn ziekte geen kans gekregen om zijn werk uit te dragen. Dus ben ik blij dat ik dat kan doen voor hem. Ik interpreteer Alcides’ muziek op de manier dat ik denk dat hij het graag zou zien. Zijn werk is een klassiek stuk muziek dat niet verdwijnen mag. Het lied dat ik met Rui Veloso zing gaat over het verenigen van alle Kaapverdianen, waar ook ter wereld.”

Selma Uamusse

Selma Uamusse

Twee zangeressen die Alcides onder zijn hoede nam, zongen in Lissabon. Zij vertegenwoordigden de Lusofone wereld buiten Portugal: Selma Uamusse (Mozambique) en Aline Frazâo (Angola) die in 2012 in Nederland optrad in het voorprogramma van fadozangeres Ana Moura. Selma Uamusse werkte als gospelzangeres, zong afrobeat en onderzocht de traditionele muziek van haar geboorteland. In Portugal wordt ze beschouwd als grote belofte voor de toekomst. Over Alcides zei ze voor het concert: “Als kind luisterde ik naar Bana en Alcides. Ik leerde Alcides in 2009 kennen in club B.Leza. Hij werd een tijd m’n manager en daagde me uit me te verdiepen in mijn eigen traditie. Want Kaapverdische muziek is heel anders dan die van Mozambique. En er zat altijd wel Afrikaanse invloed in mijn muziek maar de nadruk lag toch op die uit het westen. Alcides en ik hebben gemeen dat in onze muziek veel verschillende invloeden verwerkt zijn. Ik zing een morna van hem maar op m’n eigen manier. Dat zei hij tegen mij: doe het op je eigen manier.” Aline Frazão mixte jazz, Kaapverdische muziek, bossa nova, fado en rumba. “Ik groeide in Angola op met oa Kaapverdische muziek omdat mijn vader er vandaan komt. Het is een deel van mijn cultuur, vooral de Afrikaanse invloeden. Ik ontmoette Alcides in 2012. Hij adviseerde me bij de opnames van mijn 2e album Movimento (2013). Ik werkte 2 jaar met hem samen. Ik zing een coladeira van hem.”

Dino d'Santiago en Aline Frazão

Dino d'Santiago en Aline Frazão

Een andere Kaapverdische zangeres die in Lissabon een morna van Alcides zong was  Lucibella. “Alcides hoorde mij zingen in club B.Leza en nodigde mij vervolgens uit om iedere week daar te zingen. Ik interpreteer alleen bestaand repertoire, ben erg beïnvloed door Cesária Evora en Sara Tavares en heb veel Braziliaanse muziek gezongen.” Iedere artiest vertolkte in in Centro Cultural de Belem hooguit één lied van Alcides. Het was een mooie avond waarin de prachtige stemmen uit de Lusofone wereld het Kaapverdië in Lissabon lieten horen. Na afloop trok een aantal artiesten ook nog naar club B.Leza, gelegen aan de Taag. Nancy Vieira en vooral Lucibella konden zo nog meer laten horen dat Kaapverdische muziek niet alleen in Rotterdam en op de eilandengroep zelf sterk leeft maar ook in de hoofdstad van de voormalige kolonisator. En komende zondag zal het album van Alcides vanaf 16.00 gepresenteerd worden door Kaapverdisch/Rotterdamse artiesten. Alcides zal er zelf bij aanwezig zijn.

Kaapverdisch/Rotterdamse artiesten

Kaapverdisch/Rotterdamse artiesten

Aan het eerbetoon aan Alcides in Grounds doen deze zangeressen mee: Melissa Fortes, Sonia Andrade, Poliana Vieira, Dina Medina, Jacqueline Fortes , Wendy Texeira, Elaine Da Silva. En deze zangers: Johnny Ramos, Luis Fortes. De musici zijn: Toy Vieira, Paulo Bouwman, Manu Ramalho,  Rafael Lima, Walter Matos, Marijn van der Linden. De presentatie is in handen van Ariette Furtado.