×

Interview

10 oktober 2007

Celeste Rodrigues: “fado is gevoel”

Geschreven door: Rik van Boeckel

Begin oktober trad de 84-jarige Portugese fadozangeres Celeste Rodrigues eenmalig in Nederland op. In het sfeervolle Thalia-theater in IJmuiden vlakbij de zeehaven gaf zij een geïnspireerd concert ter gelegenheid van de release van haar eerste album in 20 jaar tijd: Fado Celeste. In totaal bracht de in Nederland onbekende jongere zuster van Amalia Rodrigues 59 albums uit. Ze begon haar optreden met een fado die ze 62 jaar terug al zong. Daarmee nam ze het publiek al meteen aan de hand door de straten van Lissabon. De authentieke fado van Celeste is niet alleen droevig of melancholiek maar soms ook vrolijk, al is de saudade nooit ver weg.

Celeste Rodrigues

Celeste zingt ondanks haar leeftijd nog steeds twee dagen in de week in Bacalhau de Molho, een fadohuis in Alfama, een van de oude wijken van de Portugese hoofdstad. “Ik zing daar al 35 jaar,” vertelt ze me na afloop van het concert. “Fado is mijn leven, mijn lot. Ik voel me goed als ik het zing. Het is niet uit te leggen wat fado is; het is een gevoel, het is als een diepe zucht die dat wat van binnen leeft naar buiten brengt.”

Bij fado vertalen de woorden het gevoel en daarom is het zo belangrijk een goed gedicht uit te kiezen om te zingen, vindt Celeste. “In Portugal kan dat want mijn land is er een van dichters. Omdat ik veel heb meegemaakt, begrijp ik meer dan vroeger wat de woorden van een gedicht, een lied betekenen. Ik kruip in de huid van de dichter om zijn woorden te kunnen voelen.”

Want om fado goed te kunnen zingen, moet je de woorden kunnen voelen, vindt Celeste. “Fado heeft veel gemeen met flamenco en tango maar anders dan bij flamenco en tango is fado ondergeschikt aan het woord,” zegt ze. “Bij fado gaat het erom hoe je de betekenis van de woorden overbrengt met de stem.”

Sommige gedichten/liederen werden speciaal voor haar geschreven. De meesten spelen zich af in Lissabon. “Dat is mijn stad, daar heb ik alles meegemaakt,” zegt ze. “In Esta Lisboa zing ik over het feit dat de straten van het oude Lissabon zo nauw zijn dat we elkaar de hand kunnen schudden, van raamkozijn tot raamkozijn. Noite Na Mouraria verhaalt over het leven in Mouraria, een oude wijk die tegen Alfama aanligt. Het is nacht in de wijk en je hoort de klank van de gitaar, het geschreeuw van ruziënde buurtbewoners en bent getuige van de liefkozingen van twee geliefden.”

De liederen zijn niet altijd droevig, zegt Celeste. “Ze zijn melancholiek van toon maar soms ook vrolijk en licht. Ik zing niet alleen fado maar ook Portugese folklore, dat heb ik vroeger veel gezongen. Ik trad bijvoorbeeld op in één programma met mijn zuster. Ik zong voordat zij optrad, zij zong pure fado, ik een mengeling van fado en folklore. We zongen nooit samen, want een duet is in fado niet gebruikelijk.”

Toen Amalia Rodrigues beroemd werd, ging Celeste vaak met haar mee en trad samen met haar op. “We komen uit een hechte en eenvoudige familie. Ik bewonderde mijn zuster, voelde me erg betrokken bij haar succes. We wisselden ook liederen uit. Zo is Mea Noite e Uma Guitarra, een van de liederen op Fado Celeste voor haar geschreven. Ik hield erg van dat nummer, ze vond het prima dat ik het ook zong. En zij zong ook wel eens een lied dat voor mij was geschreven en dat zij erg mooi vond. Maar we zongen het allebei anders omdat we heel verschillend zijn. Zij was meer dramatisch en zorgelijk, ik ben positiever ingesteld. Zij had een veel groter stembereik dan ik en gooide alles eruit met haar stem. Ik houd het meer binnen.”

Amália Rodrigues e Celeste Rodrigues

Celeste heeft echter nooit het gevoel gehad in de schaduw van haar beroemde zuster te moeten leven, ze is haar eigen weg blijven gaan en heeft Portugal en de wereld net als Amalia een aantal fado-klassiekers geschonken die ze veertig jaar geleden voor het eerst zong en nu nog steeds door de Portugezen – oud en jong – kunnen worden meegezongen.