×

Artikel

18 augustus 2018

‘Queen of Soul’ Aretha Franklin in herinnering

Geschreven door: Cis van Looy

“Hey nineteen that’s ’Retha Franklin She don’t remember the Queen Of Soul”, zingt Donald Fagen met Steely Dan in 1980. Uitgerekend tijdens dat jaar komt een einde aan het contract met Atlantic, een samenwerkingsverbond dat zo’n dertien jaar aanhoudt en in een imposante reeks schitterende werkstukken resulteert. Na een periode bij Columbia komt Aretha  onder hoede van producer Jerry Wexler en de arrangeurs en klankingenieurs Tom Dowd en Arif Mardin. Ze debuteert met I Never Loved A Man The Way That I Love You de eerste langspeler van een imposante reeks, na Aretha Arrives volgen in ’68 de voortreffelijke opvolgers Lady Soul en Aretha Now en  het meesterlijke Soul ’69.

aretha44

Aretha bevestigt haar titel als onbetwiste ‘Queen Of Soul’ in de jaren zeventig met Spirit In The Dark en Young Gifted And Black en een weergaloze live registratie in de Filmore West. Het is de combinatie van haar krachtige pianospel en de ongemeen soepele stembanden die in een wonderlijke melange van gospelgetinte R&B  resulteert. Met het uit ‘72 daterende Amazing Grace keert ze even terug  naar de gospelroots.

Als jong meisje zingt ze samen met haar zussen Carolyn en Erma  in het koor van  de Baptistenkerk van haar vader in Detroit, een welstellende dominee, die ze later ook op zijn tournees begeleidt. Aangespoord door het succes van Sam Cooke en Ray Charles verlaat ze het religieuze pad. Het zijn overigens haar zussen die Aretha vocaal flankeren in Respect, de van Otis Redding afkomstige schreeuw om aandacht en waardering, Franklin vormt de oorspronkelijke versie om tot een gloedvol feministische pamflet.

Ze weet waarover ze zingt, als tienermoeder van twee kinderen die door haar grootmoeder worden opgevoed. Haar tumultueus en gewelddadig huwelijk met Ted White is zo goed op de klippen gelopen, als ze Respect opneemt in New York City. Het uit Aretha Now geplukte Think, een  sneer naar haar ex-man, wordt samen met Respect het feministisch lijflied. In 1980 duikt Aretha met Think op in de eerste Blues Brothers film, dat geeft haar wat sluimerende carrière een enorme boost, en in de jaren tachtig komt ze samen met Annie Lennox/Eurythmics nog bijzonder strijdvaardig uit de hoek met Sisters Are Doin’ It  for  Themselves. I Knew You We’re Waiting(For Me), dat andere duet met George Michael wordt een immense hit in ’87. Datzelfde jaar wordt Aretha Franklin als eerste vrouw opgenomen in de Rock’n Roll Hall Of Fame.

De afgelopen decennia eisen vooral gezondheidsproblemen de aandacht op.  In 2009  imponeert ze tijdens de inauguratie van Barack Obama in 2009 met een uitvoering My Country ‘Tis Of Thee. We onthouden vooral de meer recentere passage in Washington waar ze (You Make Me Feel) Like A Natural Woman in 2013 opvoert voor een geëmotioneerde zangeres en componiste Carole King. Naast King zitten de voormalige Amerikaanse president Obama, samen met zijn vrouw Michelle, die al net geëmotioneerd zijn.

“In haar stem konden we onze geschiedenis voelen, in al haar volledigheid en met al haar nuances: onze macht en onze pijn, onze duisternis en ons licht, onze zoektocht naar verlossing en ons zuur verdiend respect’, schrijft het koppel in een mededeling. ‘Ze hielp om ons meer verbonden, hoopvoller en humaner te voelen. En soms hielp ze om gewoon al de rest te vergeten, en te dansen.”