Fish, zanger, Schot, bevlogen mens. Written in Music sprak met hem over gezondheid, touren anno nu, over zijn teksten, over het maken van muziek, over politiek maar vooral ook over zijn nieuwe album en de thematiek daarvan. Een openhartig gesprek met de zanger die ons prachtige albums bracht als Vigil In A Wilderness Of Mirrors, Sunsets On Empire, Raingods With Zippos, 13th Star en A Feast Of Consequences. Als je onbekend bent met zijn solo werk, ken je hem misschien van Marillion, waar hij in de jaren ’80 de zanger van was. Dit is het derde deel in de serie Fish op eigen kracht: in gesprek met Derek William Dick. Het eerste en tweede deel verschenen eerder deze week.

WiM: Je bent in je tekst altijd helder geweest over maatschappelijke vragen. Of dat nou ging om Forgotten Sons of White Russian. Op welke manier heb je de wereld zien veranderen? Is het ergens beter geworden?
‘Die vraag kan helemaal niet beantwoord worden. Ik vind de huidige politieke situatie, vooral in het Verenigd Koninkrijk afschuwelijk. Afschuwelijk. Ik heb veel gelezen van Noam Chomsky. De angst, verwarring en chaos waar we in deze tijden mee leven, (denk bijvoorbeeld ook aan de documentaire The Four Horsemen) de manier waarop we in de hedendaagse maatschappij met verstoring worden geconfronteerd, de manier waarop er chaos in de wereld is terwijl een paar belangrijke figuren dan controle uitoefenen, dat is wel heel zorgelijk. Donald Trump is niet eens de grootste zorg die er is. Wat gebeurt er achter de schermen? Wat is er wat we niet zien en dat tegelijk wel onze levens beheerst? Daar komt ook de beleving van Weltschmerz vandaan. Ga maar terug naar 2001 en 11 september, de aanslagen en de vermeende betrokkenheid van Saoedi-Arabië. Er is zoveel bullshit die ons verteld wordt, er is fake news en fake politics. Kijk naar wat een Erdogan doet, zie wat er gebeurt met Kashoggi. En vraag je dan, bij dat alles eens af, wie de meeste wapens verkoopt. Ik kijk naar Sky News en zie op het nieuws een item over Jemen, over de grote aantallen mensen, 14 miljoen mensen, die daar honger lijden. Waarom lijden de mensen daar honger? Saoedi-Arabië bombardeert de havens. En met welke wapens doen ze dat? Wapens die de Britten en de Amerikanen hebben geleverd. De Britten zijn goed voor 65% van de wapenleveranties aan de Saoedi’s. En dan als inwoners van het land de vraag krijgen of we een bijdrage willen leveren om die mensen in hun honger te steunen? Dat is van zo’n mateloze hypocrisie, dat is onvoorstelbaar’.

‘Neem de moord op Kashoggi maar, de Amerikanen zijn maar wat gretig om het geld van Saoedi-Arabië aan te nemen en hebben zich in de afgelopen jaren, net als anderen, niets gelegen laten liggen aan hoe het er gesteld was met de mensenrechten. We hebben het over de spanningen tussen de landen in het Midden-Oosten, maar staan we er wel eens bij stil hoe zeer het een strijd tussen religies is? Soennieten versus sjiieten. Daar kijken we niet naar. Iran, Syrië: sjiieten. We zagen het niet. We vonden het prima om Assad te steunen en dat deden we eerst ook met Saddam Hussein. Tot er olie ging meespelen en er opeens anders gekeken werd naar het speelveld. Niks zomaar politiek. Dat is ook waar Weltschmerz om gaat’.

‘Veel mensen begrijpen het niet, andere mensen zijn bang van wat er allemaal gebeurt. Andere mensen willen er niets mee te maken hebben. Er komt een gevoel van hulpeloosheid bij mensen, of apathie. En dan heb je een kwestie als met Brexit waar echt vrachtwagenladingen vol leugens over ons uit worden gestort over de EU. Dan wordt er weer gezegd dat immigranten onze banen afnemen. Het Verenigd Koninkrijk heeft altijd zelf controle gehad over zijn grenzen. De meeste mensen die binnen komen, komen van India en Pakistan. Dat hebben de Britten altijd zelf kunnen sturen. Maar dan wordt het omgedraaid en dan zijn het opeens mensen uit Oost-Europa die Groot-Brittannië overstromen. Dat is onzin’.

‘Ik ben Schot. Een meerderheid van de Schotten koos ervoor om in de EU te blijven. Ik vind dat belangrijk. Als je kijkt naar grote bedrijven als Starbucks, naar Amazon en je wilt iets doen aan de belastingen die we nu mislopen, voordelen die ze fiscaal hebben en als je die misgelopen belastingen in de maatschappijen kunt laten stromen, waar de consumenten er nu voor betalen met hun koffie of met hun boeken of hun cd’s, en dat gemiste belastinggeld kan worden ingezet voor de maatschappij, dan hadden we geen problemen met de gezondheidszorg. Waarom doen we dat niet? De enige die dat kunnen doen, zijn grote instellingen als de EU. Daarom is het zo belangrijk erbij te horen. Ik ratel misschien wel wat, maar als je het hier over gaat hebben, dan open je nu eenmaal een doos van Pandora. Dit is waarom er weltschmerz is. Mensen voelen zich hulpeloos’.

‘Ik wilde het album Weltschmerz niet over politiek laten gaan. Ik wilde het niet hebben over de onderliggende schaduwkant van de politiek. Dat is al eerder geprobeerd; dat lukt niet. Wat ik op het album doe, is wat ik het best kan, dat is het hebben over mensen, het hebben over wat ze mee maken, het hebben over personages, karakters. Dat is waar Weltschmerz over gaat. Het gaat over menselijke onderwerpen, geen vragen van wereldniveau. Waverley Steps: mannen met depressie, Little Man, What Now?: hoe om te gaan met moeilijke situaties, als het niet vanzelf gaat, Man With A Stick: hoe om te gaan met ouder worden, Rose Of Damascus: over een vluchteling die van Damascus naar Europe komt, Market Garden: over een Nederlandse man met dementie die blijft hangen in beelden van de landing van de parachutisten, The Cutting Song: over zelfverminking, deel van een drieluik over online grooming en The C song: een lied over iemand die hoort dat ie kanker krijgt. Het gaat allemaal over aspecten van het dagelijks, sociale leven. Maar net, als in de film American Beauty, waar ook zware onderwerpen in feite in opgenomen zijn, vertel ik over de zware onderwerpen verpakt in mooie nummers. Ik wil de onderwerpen laten spreken in deze muziek. Al zijn het donkere onderwerpen, zo kunnen mensen zich er wel toe verhouden en in beweging komen. Dat is wat ik probeer te doen. Dit album is geen politiek statement. Het is een maatschappelijk statement. Daar waar politiek om de hoek komt kijken in de nummers, is dit alleen maar omdat het dan de sociale context raakt’.

WiM: Dat is een heldere schets. Dank je wel. Je hebt meerdere van je solo albums opnieuw uitgebracht. Dat gebeurde niet in chronologische volgorde. Op welke manier maak je daarin je keuze?
‘Dat is allemaal onderdeel van het plan om te stoppen. Volgend jaar wil ik touren met Vigil In The Wilderness Of Mirrors en Weltschmerz. Wat mij betreft, was Clutching het laatste Marillion album om opnieuw uit te brengen en ermee te touren. Ik ga niet touren voor de heruitgaven van Script of van Fugazi. Ik wil Vigil nog wel opnieuw uitbrengen, wellicht ook Internal Exile. Maar 13th Star en A Feast Of Consequences niet. Die zijn al uitstekend uitgebracht. Voor wat betreft de uitgaven, gaat het er mij om dat ik de beste versie van alles uit kan brengen, met keurig de demo’s erbij, live tracks, uitgebreide kanttekeningen. Vigil wordt een heel lastige, dat vraagt om afstemming met Warner. Ik heb er zelf niet de rechten op. Warner wilde eerder niet verkopen. Het is het enige album waar ik niet over kan beschikken. Zij kunnen alles doen wat ze willen’.

WiM: Zij namen de rechten over van EMI?
‘Ja, ze kochten EMI, en de rechten gingen over. Of zat het nou bij Parlophone? Dat zou ook kunnen. Dat is allemaal zo verwarrend. Internal Exile, daar heb ik zelf de rechten over. Weltschmerz komt volgend jaar (2019) uit. Als het klaar is. En of dat nou mei is, juni, juli. Weet je, het komt als het klaar is. Ik ben geen grote platenmaatschappij. Gewoon als het klaar is, als ik tevreden ben met het eindresultaat. Juist omdat het het laatste is, moet het ook gewoon goed zijn. Dan maar iets langer wachten, als dat nodig is. Ik denk juni of juli. In september ben ik een week aan de slag met Ayreon en de tour zal dan duren van oktober tot ergens in 2020. Aan het einde van 2020 overlopend in 2021 start de afscheidstour’.

‘Ik wilde eerst stoppen in 2020 maar juist omdat ik tijd verloor zoals ik eerder al zei, duurt het langer. Ik heb geen pensioen. Dus alles wat ik opbouw in de laatste twee jaren wordt de basis voor wat ik na mijn carrière doe. Wat dat dan ook wordt. Ik wil gaan schrijven, scripts of boeken. We gaan wel zien wat het wordt. Misschien wordt het wel niks. En als ik dan toch nog wil gaan touren, dan wordt het ‘spoken word’, akoestisch, onder de vlag van de Fishheads Club. Gewoon lol hebben, 20 shows per jaar’.

‘Ik leef niet op grote voet. Zeer zeker niet. Voor de eerste keer in jaren schaf ik nu een andere auto aan. We hebben een tuin waar we erg van genieten en waar we ons zelf qua groenten mee zouden kunnen onderhouden, als we er anders mee zouden omgaan en met wat ik dan verdien met schrijven en met wat we verder doen, dan zijn wij tevreden. Mijn grootste zorg is mijn rug in relatie tot de tuin. Je weet nooit wat er in je leven gebeurt. Er is zoveel onzekerheid deze dagen. Je kunt ergens de meest fantastische baan hebben én alle geld van de wereld verdienen en als de banken dan instorten, dan is alles weg. Je weet het maar nooit. Neem het maar gewoon stap voor stap, dag voor dag’.

WiM: Dat is een mooie laatste quote. Dank je wel voor je tijd en voor je openheid.
Dank jullie wel. Het was een mooi gesprek. Fijn dat je niet zomaar over Clutching At Straws begon.

Foto’s: Kai R Joachim, Mark Wilkinson.