Het is september 2019 en van over de hele wereld trekken er drie avonden en een middag lang grote groepen mensen naar het Tilburgse 013, misschien wel de belangrijkste muzikale burcht die de progressieve rockscene rijk is. Het spektakel waar voor iedereen huis en haard heeft achtergelaten, is een integrale uitvoering van het Ayreon album Into The Electric Castle. In 1998 oorspronkelijk uitgebracht als derde album van Ayreon en met de missie het muzikale en commerciële pleit in het voordeel van Ayreon te beslechten: het eerste album was een bescheiden succes maar het tweede album was in het geheel geen verkoopsucces. Met de queeste in het elektrische kasteel werd het tij gekeerd. Aan het album werkt een internationale bezetting mee. En hoe mooi is het dat 21 jaar later van de mensen met wie het album destijds is opgenomen er een groot deel van hen zijn opwachting maakt bij deze live uitvoeringen?

De schrijver van Into The Electric Castle, Arjen Anthony Lucassen, is een muzikale alleskunner. Tegelijk, voor het realiseren van de live shows is zijn samenwerking met meestertoetsenist Joost van den Broek (Sun Caged, Star One, After Forever) cruciaal. Joost staat voor de arrangementen van de avond en speelt zelf de toetsenpartijen. De vanzelfsprekendheid waarmee Joost speelt, doet denken aan grootheden van weleer, een tijd waarin de namen van toetsenisten van grote bands vol respect werden uitgesproken en waarin zij zeker zo bekend waren als de gitaristen van het zelfde tijdperk. Joost speelt niet alleen de sterren van de hemel, hij fungeert als roerganger voor de werkelijk uitmuntend spelende live formatie met daarin vaste Ayreondrummer Ed Warby (Gorefest, Vuur),  basbaas Johan van Stratum (Stream Of Passion, Vuur), Ferry Duijsens (Dreadlock Pussy, Kill Ferelli, The Gentle Storm, Vuur), Bob Wijtsma (Ex Libris) en Marcel Singor (Kayak) op gitaar. En aan dat al sublieme geluid voegen Ben Mathot en Jurriaan Westerveld respectievelijk hun viool- en cellopartijen toe. Nog indrukwekkender? Net als op het album destijds verlenen ook nu Thijs van Leer en Robby Valentine hun medewerking.

Qua vocalisten is het lijstje deelnemers al even indrukwekkend. Fish, in een ver verleden zanger van Marillion vult de rol van Highlander in, net zoals eerder op het album. Dat geldt ook voor Anneke van Giersbergen als Egyptian, Damian Wilson als Knight, Edward Reekers als Futureman, Edwin Balogh als Roman, George Oosthoek als Death en Arjen zelf als Hippie. Simone Simons neemt de rol van Indian op zich en John Cuijpers de rol van Barbarian. Mark Jansen doet ook een duit in het zakje als Death. Met daarnaast Marcela Bovio, Dianne van Giersbergen, Jan Willem Ketelaers en Robert Soeterboek die eveneens (achtergrond-)zang voor hun rekening nemen, staat er een aardige sterrencast uit de progwereld op het podium.

Indrukwekkend in aankondiging, indrukwekkend snel uitverkocht en indrukwekkend in opzet en uitvoering. Als het doek valt, verschijnt er een kasteel, een centrale poort, is er de kenmerkende A (uit het logo van Ayreon) boven de poort zichtbaar en herkennen we boven het kasteel de tekeningen van de ontwerper van de hoes van Into The Electric Castle. Gegeven alles wat we aan beelden deze avond te zien krijgen, heeft Jef Bertels niet stil gezeten. Er is dan ook in Tilburg een expositie van werk van de beste man. En alsof dat niet genoeg is vertoont Pathé Tilburg de film van de vorige succesvolle concertreeks in 013, is er een stadscamping, Ayreonmaaltijden en bier in de stad, Ayreonkortingen bij een stadskaart én, niet onbelangrijk, merchandise kun je voorbestellen. Met de vlaggen in top bij 013 is Tilburg dus echt Ayreonstad. Indrukwekkend dus. Het is ook indrukwekkend als we in de persoon in de rechtertoren niemand minder dan Q onderscheiden, het extradimensionaal karakter uit Star Trek, gespeeld door John de Lancie. Speciaal voor de gelegenheid zorgt hij met scherpe teksten voor verbinding tussen de nummers; voor Trekkies en/of liefhebbers van donkere humor een heerlijke ervaring.

Als de inleiding erop zit, maakt de eerste hoofdrolspeler zijn opwachting. Derek William Dick komt door de poort en begint zijn verhaal, al snel vergezeld door Simone Simons, Damian Wilson en Anneke van Giersbergen. Later in het nummer zien we ook Edwin Balogh. De opkomst van elk van de verschillende personages en de herkenning van de betreffende zangers en zangeressen leidt steeds tot een overweldigend applaus. De band speelt strak en Fish, Simone, Damian, Anneke en Edwin zingen vol overgave hun partijen. Het belooft een heerlijke avond te worden. Dan gaat er iets niet helemaal goed als Simone vanuit de toren de zaal toe wil zingen. De microfoon weigert dienst, de band speelt de sterren van de hemel en het technisch euvel is vergeten en vergeten. In Amazing Flight komen Arjen en John Cuijpers in beeld. Een heerlijk contrast tussen de barbaar en de hippie. Het zet Arjen neer in een glansrol, ontzettend relaxt, alles ervarend alsof het een trip is. John, als vechtende barbaar, gaat vooral, uncool, prat op zijn resultaten in gevechten. En dat terwijl het allemaal slechts een Amazing Flight in space is, voor de hippie. Heerlijk instrumentale passages met glansrollen voor de band en voor Thijs van Leer. Als we in Time Beyond Time zijn aangekomen, maken we kennis met de rol van Futureman, een schitterende rol van Edward Reekers. Mooi nummer in de studio en live zeer overtuigend. De queeste gaat verder als onze verteller aangeeft dat er een iemand niet verder meegaat op pad. Een keuze moet gemaakt. Terwijl in The Decision Tree vooral John en Fish zich met elkaar meten, is het die laatste die in Tunnel Of Light rept over zijn eigen einde. En dat tegemoet gaat.

Einde van de avond voor Fish? We zien naarmate we verder in het verhaal gaan, dat er steeds iemand afvalt, overlijdt. De ene keer tragischer dan de andere. En in de tussentijd hebben we prachtige zang van de verschillende zangers en zangeressen. Hoogtepunten zijn er genoeg. Dat begint al bij de start, maar ook Time Beyond Time, The Decision Tree, Tunnel Of Light, Across The Rainbow Bridge, ja, eigenlijk het merendeel van de nummers in deze live uitvoering staat. Zou het ook anders kunnen met zo’n bezetting? Gedreven en met veel spelplezier brengen band en vocalisten het album en wat is er toch een aandacht in de productie gaan zitten! Kleding, decor én beelden: alles is op elkaar afgestemd. Binnen in 013, in het hart van Tilburg, de stad die zich zelf al zowat tot Ayreonstad omdoopt, veroveren zij de harten. En dan is er het einde. Of toch niet?

Nee, naast Electric Castle voert de band nog een aantal klassiekers uit waar Arjen ook bij betrokken was. The Gentle Storm, Stream Of Passion, Ambeon, Guilt Machine, Lost In The New Real, met ode aan Rutger Hauer en Star One komen alle voorbij. In dat rijtje toegiften is er een uitzondering. Arjen Lucassen speelde nooit in Marillion. De andere boomlange man op het podium wel. Ter herkenning van velen en voor een aantal van de bezoekers zelfs emotioneel zet de band de grootste hit van Marillion in, uit de tijd dat Fish er nog de voorman was. Uiterst herkenbaar, de openingsklanken, maar het kenmerkende gitaarloopje wat meer op de achtergrond, lijkt het. Voor Fish is het nummer bekend terrein, zijn gebaren bij de muziek laten dat zien. Nostalgie, ja, een eerbetoon ook aan Fish. Tegelijkertijd, het is niet het meest sprankelende nummer van de avond; terwijl het nummer dat sprankelen wel in zich heeft. De band lijkt even met aangetrokken rem te spelen, zoekend misschien. En hoewel Marcel Singor al heel wat moois heeft laten horen op zijn gitaar, zeker ook qua solo’s, wil het nostalgische hart hier ook de emotie voelen, zoals destijds, zoals in de dagen van weleer. Hier is het echter een andere band met een andere uitvoering. En al is de zanger hetzelfde als destijds, zijn stem is ouder, breekbaarder. Waar Fish in oktober 2018 nieuwe en ook oude nummers met panache bracht, voelt deze uitvoering als zoeken naar de vorm. De frisse gretigheid en prima zang van de tour van de grote man in oktober vorig jaar zien en horen we er niet in terug.

Het is echter ook de avond van de andere boomlange man: Arjen Anthony Lucassen. Ontspannen zingt hij zijn nummers. Ook de extra nummers. Heerlijk om te zien hoe ontspannen hij nu oogt in vergelijking met 2017. Inmiddels heeft hij dan ook met Ayreon op Graspop gestaan. En was er die ervaring van 2017. Een avondje Ayreonstad is mooi om mee te maken. Dat kan zeker gesteld worden. Als dan de grande finale er is en als iedereen zijn buigingen neemt er een man van het podium duikt om te crowdsurfen, de zanger die deze avond het sterkst bij stem is en de zaal zeer regelmatig in vervoering brengt, dan weet je dat ook de cast zeer geniet van momenten als dit. An Amazing Flight In Space, dat is het zo wel helemaal.

Foto’s: Cristel Brouwer