De Leidse zanger/pianist Jan Stroomer bracht met zijn band The Stream in 2015 het album MMXV uit met 12 popsongs, na elke maand van dat jaar één song te hebben uitgebracht. Daarvoor kwamen de albums Tracks (2010) en Art Nouveau (2014) uit. Aan MMXV was ook een theatershow gekoppeld: Past Perfect die eind 2017 voor het laatst in de Leidse Stadsgehoorzaal werd uitgevoerd. Februari dit jaar verschijnt het vierde album Sweet Sally Sad Departure digitaal en in april op vinyl. In een gesprek met Written in Music vertelt Jan over zijn muziek, de ideeën daarachter en de combinatie met theater.

WiM: Hoe zou je het muzikale concept van The Stream omschrijven?
In essentie zijn het klassieke popsongs in een theatrale vorm met heel veel uitstapjes. Mijn inspiratiebronnen zijn bijvoorbeeld Elton John, Queen, The Beatles, Pink Floyd, Billy Joel maar ook Ben Folds, The Divine Comedy en Regina Spektor. Vanaf het tweede album Art Nouveau ben ik me meer naar theater gaan ontwikkelen. Misschien is dat altijd wel latent aanwezig geweest in mijn muziek. Het is een verzameling van stijlen, van kleine pianoliedjes tot orkestraal. De bedoeling is uiteindelijk een verhaal te vertellen. In een verhaal dat langer is dan één hoofdstuk heb je spanning nodig, maar ook ontspanning. Theatraal in de zin dat er conflict is tussen de personages, maar ook dat er weer harmonie ontstaat. Het is popmuziek met invloeden uit de klassieke muziek en jazz. Op Art Nouveau staat bijvoorbeeld een instrumentale ouverture. De nieuwe plaat krijgt ook een ouverture. Met strijkers, blazers en een drummer die ook pauken speelt. Het is geen echte klassieke muziek maar doet wel klassiek aan. Maar het is nooit een symfonie. Het zijn popsongs in de breedste zin des woords.

WiM: Je hebt het zelf eens pianopop genoemd.
Ja, het komt van mij achter de piano. Ik ben de verhalenverteller binnen het liedje. De andere partijen worden daar bij geschoven. Ik componeer het meeste achter de piano. De beste liedjes komen in 1 keer. Vanaf ‘t begin weet ik waar het qua tekst en melodie naar toe zal gaan. Zelden draai ik later de tekst 180 graden. Er wordt wel aan geschaafd.

WiM: Wat is jouw muzikale achtergrond?
Ik heb pianoles gehad tijdens de middelbare school en heb een jaar muziekwetenschappen gestudeerd. Daarna de natuurkunde en ik heb voor de klas gestaan als natuurkundeleraar. In die tijd twijfelde ik of ik natuurkunde zou blijven doen en wilde mijn eigen muziek hoorbaar maken. Dat was in 2010. Ik was al vanaf de middelbare school liedjes aan het schrijven, sterker nog op sommige albums staan kleine themaatjes van liedjes die ik in mijn middelbare schooltijd heb geschreven. Die heb ik gebruikt in huidige liedjes. Het deuntje van The Crash (MMXV) heb ik bijvoorbeeld geschreven toen ik 15 was. Toen ik nadacht of ik verder wilde in de muziek, was er toevalligerwijs een invalvacature voor pianoleraar op een muziekschool. Ik werd ook steeds meer gevraagd voor optredens met piano en zang. Dat deed ik meestal alleen, soms ook met bands. Ik nam nummers op in mijn thuisstudio. Toen kwamen de pianoleerlingen. Ik ging door met mijn studio, richtte me steeds meer op muziek, wilde mijn eigen werk uitbrengen en daar een liveband omheen opzetten. Die bestaat nu uit zes kernleden. Dat zijn Boris Egberts (bas), Koen van Dijk (drums) en Esmé Gabeler, Marianne van Calcar en Susan Joyce (backing vocals). Susan is ook de actrice. En daarnaast spelen bij grotere optredens drie strijkers en drie blazers mee.

WiM: Waarom ben je steeds meer de theaterkant opgegaan?
Ik denk dat het de interesse voor visualiseren is. Als ik een liedje schrijf, creëer ik een wereld, heb daar een beeld bij. Ik heb ook enorm veel lol in het maken van videoclips. Omdat je dan de kans krijgt om de visuele variant van de wereld te laten zien. Gelukkig heb ik mensen om me heen met wie ik de beelden maak. Ik ben er altijd creatief bij betrokken maar ben ontzettend blij met de goede creatieve mensen die ik om me heen heb verzameld: regie, camera, het acteren. Past Perfect was echt een theatershow met muziek van MMXV. Maar als ik terugkijk naar de release party van Art Nouveau, die was ook heel theatraal. Daar liepen dames rond in jurken uit de 19e eeuw. De aankleding was met schilderijen en beelden. Ik wilde de sfeer van de art nouveau uit die tijd benadrukken. Dat optreden was voor een popband heel theatraal aangekleed.

https://www.youtube.com/watch?v=FMxQ9ZGq1tk

WiM: Wil je een verhaal vertellen met jouw muziek?
Stiekem ben ik in mijn muziek altijd bezig geweest met een groter verhaal dan alleen de liedjes. Bij Art Nouveau ben ik begonnen dat theatraal te omlijsten. Uit het album MMXV kwam de theatershow Past Perfect en die hebben we naar de theaters gebracht. Een actrice beeldde het verhaal uit terwijl wij speelden en er werden filmbeelden op een scherm geprojecteerd. Ik bezing een vrouw in mijn liedjes. Die dame zien we eerst op het videoscherm maar na een paar liedjes besluit ze uit het scherm te stappen het podium op. Zij is eerst wat onwennig, vraagt zich af waar ze nu is terechtgekomen. En zij krijgt interactie met mij en met de band. En ondanks dat zij een tot leven gewekte fantasiefiguur van mij is, want zij is de dame die ik immers bezing in mijn liedjes, merkt zij steeds meer wat ik aan het zingen ben. En op een gegeven moment heeft ze haar mening daar over. En sterker nog: ze gaat daar tegenin. En uiteindelijk levert dat frictie op en hebben we het moeilijk met elkaar. Maar komen we tot de conclusie dat we helemaal niet daar zijn om ruzie te maken. Dat zij weer tot leven gewekt is om haar vervolgens los te kunnen laten. We moeten het verleden ‘t verleden laten en de verschillende verhalen in ere houden. De waarheid ligt ergens in het midden, dat is de conclusie van dat stuk. Het volgende album is nog meer op het verhaal gericht. Het wordt weer een combinatie van muziek en visualisatie, dit keer in de vorm van dans.

WiM: Heb je voordat je de nummers gaat maken al een heel verhaal in je hoofd? Waar je de nummers in past?
Dat is het grappige. Met MMXV hebben we destijds  in 2015 elke maand een liedje uitgebracht waardoor het 12 losse nummers leken en er eigenlijk niet zoveel samenhang duidelijk was. Ik had al meteen het idee: we gaan hier een theatershow van maken. Januari 2015 wist ik al welk liedje er december 2015 zou uitkomen. De volgorde stond al helemaal vast maar de show zelf heb ik halverwege dat jaar bedacht. Ik had alleen het verhaal van te voren. Hoe ik dat onderliggende verhaal weer wilde geven, heb ik halverwege dat jaar bedacht en ben ik gaan uitwerken. Vanaf december ben ik daarmee aan de slag gegaan.

WiM: Wat was de reden dat je steeds elke maand een nummer uitbracht? En niet alles in een keer? Niemand doet dat op die manier.
We zijn meteen na Art Nouveau door gegaan. Die kwam augustus 2014 uit. Ik wilde met de volgende nummers voor MMXV aan de slag. Maar ik wilde daarmee niet Art Nouveau in de weg gaan zitten. Ik wilde Art Nouveau de promotie geven die het verdiende. Als ik januari 2015 met een nieuw album was gekomen, was dat te snel geweest.

WiM: Je had ook december 2015 met het album kunnen komen.
Ik had geen zin meer om me weer een jaar op te gaan sluiten. Ik wilde met Art Nouveau bezig blijven en elke maand kwam er dan een liedje extra bij. Elke keer werd onze set iets groter. Je wordt nooit meteen voor anderhalf uur gevraagd, bij Radio 1 speelden we 3 of 4 liedjes. Dan speelden we 1 of 2 nummers van Art Nouveau en 1 van MMXV die al uit was en het liedje van die maand. Zo heb je altijd wat nieuws maar je laat niet meteen alles wat je eerder hebt gemaakt achter je. Iedereen kon tegen betaling iedere maand een nummer downloaden. Ik schreef ook elke maand een column daarover voor 3 voor 12. Het was voor ons een manier om te kijken of we zo luisteraars aan ons konden binden. Zodat we elke maand weer op scherp stonden als er een nieuw liedje uitkwam. En dat lukte. We hebben goede respons gekregen dat jaar. En konden in 2016 met MMXV op zak een theatershow doen.

WiM: In hoeverre zijn jouw songs autobiografisch?
Het verhaal is fictie maar ik put wel inspiratie uit dingen die ik zelf meemaak. Maar ik ga niet mijn eigen leven op het podium tentoonspreiden. Ik schrijf heel persoonlijk wat me bezighoudt. Ik vind het een heel interessant proces: liefde, houden van iemand, vervolgens iemand loslaten en afscheid nemen. Dat iemand een herinnering wordt. Daar kan je mooie liedjes over schrijven. Ook in andere muziek zie je dat terug. Een van mijn grote helden nu is de Amerikaanse singer-songwriter en pianist Ben Folds. Hij heeft een mooie brutale manier van zingen. Met een eigen schrijfstijl waarin hij heel veel van zichzelf laat zien. Een typische Amerikaan met drie mislukte huwelijken. Daar schrijft hij over, vol ironie en zelfspot, dat vind ik prachtig. Over je eigen problemen schrijven maar wel met een twist, een beetje humor, we blijven lachen.

WiM: Is de studio ook veranderd?
Ik heb al een tijd een eigen werkplek bij Nieuwplaatz dat verschillende locaties heeft gehad, nu op de Sumatrastraat in Leiden-Noord. De vorige locaties waren allemaal antikraak, dit is een vaste huurlocatie. Ik hoop dat ik hier meer tijd krijg om te produceren voor anderen, dus niet alleen maar voor The Stream. Gitaristen Lucas Meijers en Eric Coen Versteeg en saxofonist Bart Wirtz zitten er ook bij.

WiM: Wat kun je vertellen over het nieuwe album Sad Sally, Sweet Departure?
In de december is de single Today uitgekomen op oa Spotify en Bandcamp. In februari komt het album digitaal uit, in april op vinyl. Op vinyl omdat het artwork van Casper Faassen op vinyl beter tot zijn recht komt dan op cd. Piano, drum en bas hebben we in één keer opgenomen in één ruimte. Hetzelfde hebben we ook gedaan met de strijkers (altviool, cello, viool), de blazers (trombone, saxofoon, trompet) en de koortjes. Maar wel op een apart spoor. Je hoort nergens op het album aan elkaar geplakte stukjes muziek. We hebben geen samples gebruikt, alle instrumenten zijn echt, we hebben ook pauken gebruikt en het orgel van Stadsgehoorzaal, die is daar opgenomen.

WiM: Wat is het verhaal dat je met dit album wilt vertellen?
Het zijn 12 afzonderlijke liedjes die een verhaal vertellen zoals op MMXV. Bij dat album was achteraf pas duidelijk dat je naar een verhaal luisterde. Met dit 4e album is het overkoepelende verhaal van te voren duidelijker. Ik heb geput uit eigen ervaring maar het verhaal is wel fictief. Het gaat over acceptatie, over je anders voelen dan de rest, over de vreemdeling in jezelf eigenlijk. De angst daarvoor is iets heel menselijks en biologisch verklaarbaar. Wij willen bij een groep horen want dan heb je de beste kans om te overleven. Maar door die drang om altijd maar bij een groep te willen horen, verlies je ook een stukje van jezelf. Ik heb een personage tot leven gewekt: Sally, gespeeld door Rosa Allessie. Zij wil zichzelf zijn, wil dat laten zien in een omgeving die haar die ruimte niet geeft. Sally wil die ruimte toch nemen en doet dat door te dansen. Elke keer zien we haar ontplooien tot de prachtige zwaan maar ze wordt steeds weer teruggeduwd.

Het wordt een combinatie van dans en projectie. Bij Past Perfect was het film, opgenomen beeld. We willen nu met projectie werken, ik wil de schaduw tot leven wekken. Als schaduw is iedereen gelijk, of je nu in de raarste kleding staat, blank of zwart, groot of klein bent. Als je een schaduw projecteert ziet iedereen er hetzelfde uit . Sally wil niet haar schaduw zijn, ze wil zichzelf zijn.