Het blijft toch een iedere keer een luguber gebeuren: ‘nieuwe’ albums van mensen die hun aardse domicilie hebben verruild voor een plekje op de eeuwige jachtvelden. In tegenstelling tot gewone stervelingen lijken artiesten het eeuwige leven te hebben. Althans, dié artiesten die gedurende hun leven allerlei materiaal hebben opgenomen en dat nog goed geconserveerd op onverwachte momenten opeens uit het niets lijkt op te duiken. In sommige gevallen levert dat essentieel luistermateriaal op, maar in de meeste gevallen verdringen geldwolven de lijkengeur. Alsof de artiest in kwestie zonder dat iemand er maar enige weet van had, in het geniep muziek voor het nageslacht heeft vastgelegd en er niemand in de buurt was die dat heeft opgemerkt. Zeker wanneer het artiesten betreft die dag en nacht door allerlei dubieuze lieden werden gemonitored en waar niks commercieel werd uitgebracht zonder daar allerlei verdienmodellen op te hebben losgelaten. En als er wat van Michael Jackson wordt ontdekt en besloten wordt om het uit te brengen, dan is dat meteen wereldnieuws en wordt vooral de media daar heel erg opgewonden van. En in het kielzog al die mensen die geloven dat artiesten in dode toestand tot nog grootsere verrichtingen in staat zijn dan wat zij bij leven & welzijn al hebben laten zien. En om de King Of Pop te zijn en te blijven is leven in zowel het hiervoor- als hiernamaals de normaalste zaak van de wereld. Ook een dode kan prima de World Of Pop leiden.

Xscape (wie bedenkt toch altijd de titel van een postuum uitgebracht album en wie keurt zo’n titel dan vervolgens goed?) is de aanduiding voor acht nummers, die Jackson op allerlei onbewaakte momenten in de periode 1983 – 1999 heeft getaped en die doorgaans niet verder dan de demostatus de archieven zijn ingegaan. Op zich is dat geen vreemd proces, want de meeste componisten klooien, rommelen en proberen van alles uit, want uit die ene ingeving zou zomaar een toekomstige klassieker kunnen ontstaan. Het kan dan soms ook interessant zijn om erachter te komen hoe eindversies van nummers zijn geboren. Vaak is dat voer voor de echte liefhebbers en fans, want de gemiddelde luisteraar zal het worst wezen dat er 40 ruwe versies bestaan van dat ene historische nummer. Voor platenmaatschappijen zijn al die krakkemikkige en schimmige versies vaak aanleiding om een album opnieuw uit te brengen en zo nog even wat extra omzet te genereren. Per slot van rekening moet de schoorsteen blijven roken. Ook al heeft de artiest in kwestie het tijdelijke voor het eeuwige verruild.

Op eerdere heruitgaves van albums van Jackson doken tot dan toe onbekende(re) nummers op, die uit de albumsessies (al dan niet van soms oudere albums) stamden: zo bevatten de uit 2001 stammende geremasterde reissues van Off The Wall, Thriller en Bad een paar tracks, al dan niet in demovorm, de motivatie om tot aanschaf over te gaan. Ook op de 25 Anniversary Version van Bad (oorspronkelijk uitgebracht in 1987) waren enkele tracks te vinden die afkomstig waren uit de sessies die hebben geleid tot Bad. In al deze gevallen hadden die nummers de functie van bonusmateriaal en was het vooral voor de leuk. Maar dat is nu allemaal anders: die acht geselecteerde composities zijn getransformeerd tot volwaardige nummers, onder meer door mensen die met Jackson al bij leven hebben samengewerkt. Alsof een schets van de Nachtwacht wordt afgemaakt door verschillende mensen, die allemaal hun eigen interpretatie geven en het eindresultaat dus vooral iets is dat tot stand is gekomen zonder dat de bedenker er enige inbreng in had. Simpelweg omdat dooien nu niet tot leven kunnen worden gewekt. Ook niet even. En ook Michael Jackson niet. Ook al is het Michael Jackson.

8 nummers: een aantal dat in zwang was in het LP-tijdperk. 4 nummers op de A-kant en 4 nummers op de B-kant en that’s it. Die 8 nummers zijn aangevuld met de oorspronkelijke versies, zoals die in het stof zijn gevonden. En kan er dus een mooi vergelijk gemaakt worden met hoe de demo klonk en wat de producers ervan hebben gebakken. Op zich natuurlijk een leuke vergelijkende luistertest, die tot spannende discussies zou kunnen leiden. In elk geval jolig tijdverdrijf.

Wat meteen bij een quick scan van Xscape opvalt is dat Michael Jackson heel erg 80’s is. Zo gek is dat natuurlijk ook niet, want zijn artistieke hoogtepunten werden in dat tijdperk gemaakt. Feitelijk werd dat al tijdens zijn leven duidelijk, dat het Jackson moeite kostte om de tijd en de daarbij behorende trends te kunnen bijbenen. Tegelijkertijd gaf het aan dat de muziekwereld zich aan het roeren was en dat het steeds meer gericht was op succes op de korte termijn. Luister en vergelijk in dat verband naar het koppel Off The Wall / Thriller en de later verschenen albums Dangerous / Invincible: de 70’s-80’s vs. De 90’s / 00’s en som de verschillen op. Dat begint al bij de verkoopaantallen. En voor wie de albums in de kast heeft staan: welk koppel wordt vaker uit de kast getrokken om onderworpen te worden aan een luisterbeurt? Juist ja. En alhoewel de Teddy Riley sound van Dangerous ten tijde van de release uit de speakers knalde en natte hi-end dromen opleverde, is het album jaren later vooral een gedateerd klinkend overgeproduceerd niemendalletje met een enkele goede track, maar is van de magie niks meer over en was het de tijd waar de mensheid het meer had over Jackson’s perifere bezigheden dan over zijn muzikale kwaliteiten en verrichtingen. Alhoewel tegenwoordig het uitbrengen van twee albums in een tijdsspanne van tien jaar nog getuigt van een hoge productiviteit was dat back in the days wel anders. Invincible verscheen tien jaar na Dangerous (History met enkele nieuwe tracks en het remixalbum Blood On The Dancefloor niet meegerekend) en beide albums staan nu niet meteen te boek als Jackson-classics. Een gegeven dat indertijd al stilaan aangaf dat het tijdperk Jackson steeds meer History aan het worden was. En dat was nog lang voordat hij Propofol ® gebruikte om in slaap te kunnen komen.

En nu is er dus opeens Xscape. De ‘nieuwe’ Michael Jackson. En in de week waar Justin Timberlake in de buurt was (Antwerpen) beleefde de eerste single van het album zijn premiere, want als er iemand nog eens iets met een al dan niet dode Jackson zou doen, dan had Justin de beste papieren. En zo geschiedde: Van de drie versies die van Love Never Felt So Good is te vinden, is de Timbaland versie waar JT zijn medewerking aan verleende geluidstechnisch de meest vette. En Nederland is met dit nummer dominant aanwezig op Xscape, want het nummer is een Hollandse aangelegenheid. Nederlandse muzikanten en Nederlandse producers (onder meer Rutger Kroese, ook van 80’s faam) kregen de eer de demo om te bouwen tot een volwaardige eindversie. En Love Never Felt So Good is meteen één van de beste tracks op Xscape: een typische feelgood MJ-track, midtempo en een compositie zoals alleen hij die had kunnen schrijven. De Kroese-versie is met respect behandeld: geen overbodige en opdringerige flipperkastelectronica, maar een passende 80’s versie met strijkers en een glad arrangement, dat prima bij het nummer past. De demoversie ligt behoorlijk dicht in de buurt van de nieuwe versie en is het feitelijk gewoon een versie zoals Jackson die ook in deze vorm afgerond zou hebben. De Timbaland versie zal het meeste op de boombox worden gedraaid, vanwege die zware beats en logge produktie. En ook deze versie wordt niet om zeep geholpen door neurotische effecten. Dat beloofd dus veel goeds voor het verdere verloop van Xscape.

Chicago bevat in de nieuwe versie veel R&B, waar de uit 1999 stammende oorspronkelijke versie een slepende track is, waar Jackson zijn gebruikelijke gehijg en gesteun veel ruimte geeft. De demoversie klinkt inderdaad als een demo en is de geluidskwaliteit vergelijkbaar met die van een natte dweil.

Loving You in de demoversie klinkt alsof het getrokken is van een plaat waar het gat niet in het midden is geperst en daardoor eigenlijk niet om aan te horen is. De nieuwe versie klinkt door die overproduktie en toevoeging van allerlei nerveuze geluiden nergens naar en wordt de oorspronkelijke sfeer totaal om zeep geholpen. De in de demoversie aangebrachte subtitiliteit is verdwenen en is ligt er een waardeloze versie voor, waar veel meer mee had gedaan kunnen worden dan wat er nu uit de speakers druppelt. De eerste gemiste kans.

Snel over na A Place With No Name. In alles wat tot nu toe over dit nummer is gezegd gaat het steeds over de relatie en gelijkenis met Horse With No Name van America, maar het intro en de vibe van dit nummer doet meer denken aan Leave Me Alone, dat op zich niet eens zo verkeerde en qua tekst exemplarisch nummer was, dat op de 2001-versie van Bad is te vinden. De 1998-versie ligt inderdaad erg dicht bij de America-versie en geeft Jackson met zijn oeh’s en aah’s er een totaal eigen draai aan. Geen verkeerde track. Alleen al door die op zich aparte vingerwijzing naar dat popnummer uit 1972. Ook de demoversie klinkt behoorlijk uitgewerkt.

Track nummer 5 is Slave To The Rhythm en begint onheilspellend. Waar de demoversie nog ergens naar toe leidt, maakt Timbaland er een belabberd klinkende geluidsbrij van, waar de gelaagdheid van de produktie goed bedoeld is, maar het ontaardt in een stuurloos en op hol geslagen pacmanspelletje. Jammer.

Do You Know Where Your Children Are resulteert na een heel naar intro en een lowfrequency sub-bass in een demonstratie luchtverplaatsing. Maar die nieuwe versie wordt weer volledig verkloot door die nare geluidjes en komt het nummer in dit arrangement maar niet op gang. Hier was meer mee mogelijk geweest. Zeker wanneer beter naar Jackson’s versie en intentie werd geluisterd. Hier was een oppoetsbeurt meer op zijn plaats geweest dan die slappe digitale diarree die de nieuwe versie nu is. En dat terwijl de compositie in de basis helemaal niet verkeerd is: de MJ dramatiek druipt weer in dit nummer als vanouds, maar wordt dat door Timbaland helemaal dichtgemetseld met een ongepaste wall of sound.

De voorlaatste onbekende track is Blue Gangsta en stamt uit de tijd van Jackson’s laatste in levende staat opgenomen Invincible-album en is een onversneden pot R&B met beats die er nu wel toe doen. Timbaland laat nu opeens wel horen hoe het moet. Waarom dan niet eerder zo te werk gegaan vraag je je dan af? De Invincible-tijdversie klinkt zoals Invincible klonk: ongeïnspireerd en meer producer’s music dan MJ-muziek.

Het uit dezelfde tijd stammende titelnummer klinkt in de onbewerkte versie zoals een MJ-track moet klinken: zuigend, swingend en funky. Dit is zoals we de meester het liefste horen. Darkchild (hij vindt het nog steeds nodig om zijn naam te noemen) levert een kale, gestripte versie af, die in eerste instantie maar ternauwernood een voldoende haalt, maar een geniepige groeier blijkt te zijn. Die versie wordt gelukkig bij meerdere keren beluisteren alras beter en beter en is het uiteindelijk toch een prima afsluiter.

Xscape is een bizar album: een nieuwe titel van iemand die het eindresultaat nooit zal kunnen beluisteren en het maar gissen is hoe de nummers geklonken zouden hebben als de Baas zich ermee had kunnen bemoeien en het zelf had kunnen voltooien. Daarnaast is het eigenlijk een mini-album, dat eigenlijk niet echt een eenheid is in tracklisting, enkel dan dat het Jackson is, die de verbindende schakel is tussen de tracks. En is Xscape een album dat vooral wordt onderworpen en beluisterd zal worden als een luistertest met als inzet: welke versie is nu het beste? De demo’s klinken als demo’s en zit je dus eigenlijk te luisteren naar niet uitgewerkte opnames, die in de meeste gevallen hadden kunnen leiden tot hele mooie dingen. Het resultaat zoals nu voorligt is nog altijd beter te pruimen dan menig ander album, al dan niet postuum verschenen. In elk geval is het een stuk beter verteerbaar dan de eveneens post humus uitgebrachte voorganger Michael (2011), dat nu terugluisterend een respectloos stuk lijkenpikkerij is. Met Xscape wordt veel goedgemaakt, maar dat dit nu een volwaardig nieuw MJ-album is? Nou nee, niet echt. Hooguit een verzameling composities, waar de betrokkenen zeker hun best op hebben gedaan, maar dat vooral bewijst dat MJ de echte klappen en lakens uitdeelt en slechts met behulp van een paar demo’s opnieuw bewijst wat voor groot talent de man eigenlijk was. En allerlei geldwolven, aasgieren en parasieten hem zo leeggezogen hebben dat op zijn 50ste een flesje Propofol genoeg was om hem definitief het zwijgen op te leggen. Een man, die het Eeuwige Leven nu moet vervolbrengen met dergelijke, door anderen geregiseerde albums. Laten we hopen dat – als er nog inspirerend nalatenschap opduikt in de toekomst – dit eveneens met respect en zorgvuldigheid wordt behandeld.

Tracklisting Xscape

Disc 1: CD

1. Love Never Felt So Good
2. Chicago
3. Loving You
4. A Place With No Name
5. Slave To The Rhythm
6. Do You Know Where Your Children Are
7. Blue Gangsta
8. Xscape
9. Love Never Felt So Good (original version)
10. Chicago (original version)
11. Loving You (original version)
12. A Place With No Name (original version)
13. Slave To The Rhythm (original version)
14. Do You Know Where Your Children Are (original version)
15. Blue Gangsta (original version)
16. Xscape (original version)
17. Love Never Felt So Good (Remix featuring Justin Timberlake)

Disc 2: DVD

1. Xscape Documentary