×

Artikel

13 november 2018

Gewone publiek wordt vergeten bij White Album reissue

Geschreven door: Edwin Wendt

Label: Apple

In recensies van heruitgaven gaat het om twee zaken: wat wordt er uitgegeven en hoe wordt het uitgegeven? Bij alle lof die ‘het Beatles-kamp’ terecht wordt toegezwaaid voor de uitmuntend verzorgde White Album box set, steekt de onnadenkendheid waarmee de ‘publieksversie’ (3CD/4LP) in elkaar is gedonderd (‘samengesteld’ is een te groot woord) wel heel schril af.

Inhoudelijk is The Beatles, het uit november 1968 stammende negende studioalbum van The Beatles, beter bekend als The White Album, eigenlijk boven alle kritiek verheven. Tussen haakjes: omdat de EP Magical Mystery Tour uit december ’67 later ook tot LP-formaat werd uitgewalst, wordt The Beatles tegenwoordig niet als het negende, maar als het tiende album beschouwd.

Dubbele studio-albums waren anno 1968 nog een bijzonderheid in de popmuziek. Bob Dylan en Frank Zappa hadden twee jaar eerder de primeur gehad met Blonde On Blonde en Freak Out, Jimi Hendrix volgde in dezelfde maand als The Beatles met Electric Ladyland. Geen van deze albums was zo afwisselend als The White Album. Zowat elk denkbaar genre was erop vertegenwoordigd en al gingen (en gaan) er stemmen op dat een enkel album uit de dertig songs een sterkere plaat had opgeleverd, Paul McCartney heeft natuurlijk gewoon gelijk als hij zegt: ‘Hey, it’s the bloody White Album by The Beatles!’.

Na de psychedelica van ’67 met de pure studioplaat Sgt Pepper waren The Beatles in ’68 teruggekeerd naar de basis en bewezen ze op verschillende tracks dat ze gewoon een onmetelijk goede band waren. Solide, strak, goed op elkaar ingespeeld en bijzonder veelzijdig. Tegenover het vertrouwde rockgeluid in Back In The USSR of Birthday (en nummers als Helter Skelter en Everybody’s Got Something To Hide… die het genre naar heel nieuwe niveaus tilden) was er de vaudeville van Martha My Dear, de verstilling van Lennon’s Julia en Cry Baby Cry, zijn experimenteerdrang in Revolution 9 en de daverende klap waarmee Harrison zich in één keer tot een songschrijver van het kaliber Lennon en McCartney promoveerde, While My Guitar Gently Weeps.

En dan nog 21 andere nummers, die samen de verklaring van het begrip ‘eclectisch’ vormen.

Vijftig jaar na dato is er nu een prachtige box verschenen met zes CD’s. Op de eerste twee staat het door Giles Martin (zoon van Beatles-producer George) met de technieken van 2018 opnieuw gemixte album, een CD met de binnen de bootlegwereld al jaren rondzwervende ‘Esher Tapes’ (gemaakt op 30 mei ’68 in het huis van George Harrison, een dag voor de start van de opnamesessies) en maar liefst drie cd’s met in totaal vijftig outtakes.

Over die outtakes is heel veel te vertellen, maar deze recensie concentreert zich op de ‘publieksversie’ van de ‘White Album 2018’, die uit drie cd’s (of vier LP’s) bestaat: het geremixte dubbelalbum en de 27 Esher-takes. Er gaan binnen het Beatles-kamp, vertegenwoordigd door Apple en Universal, stemmen op om deze 3CD (of 4LP) vanaf nu als de basis aan te bieden in de platenwinkels en online-shops

Om te beginnen: Giles Martin heeft serieus werk gemaakt van de ‘upgrading’ van de plaat. The White Album was het eerste Beatles-werkstuk waarbij zijn vader geen (volledige) productionele zeggenschap had. The Beatles zelf vonden inmiddels dat ze sommige beslissingen het beste zelf konden nemen en halverwege het opnameproces besloot Martin zijn muitende ‘schoolklas’ ook maar even achter zich te laten en ging op vakantie. Toen The Beatles een jaar later – de rommelige Get Back Sessions waren inmiddels achter de rug – zijn hulp inriepen om nog één keer een echte plaat met ze te maken, zij hij: ‘Oké, als ik die dan ook maar écht mag produceren. Abbey Road werd in ’69 mede dankzij hem een waardig slot van de Beatles-geschiedenis.

Giles Martin, sinds de dood van zijn vader de grote man achter de Beatles-reissues – kon dankzij de moderne technieken The White Album volledig naar het nu tillen: elk instrument en elke stem kon hij isoleren en binnen de balans ‘vetter’ maken of wat harder of zachter zetten of anderszins een nieuwe benadering geven. Martin junior deed dat zeer consciëntieus. Toen hij vorig jaar Kerst de eerste versie had afgerond, besloot hij toch opnieuw te beginnen, omdat hij merkte dat hij de plaat naar zijn eigen smaak opnieuw had geproduceerd. Dat was niet de bedoeling en hij begon opnieuw. Met het uiteindelijke resultaat heeft Martin geen revolutionair werk verricht zoals bij Sgt Pepper (daarbij was hij vorig jaar feitelijk verantwoordelijk voor de allereerste serieuze stereo-mix, omdat in 1967 mono nog de norm was – The Beatles hadden zich met de stereomix niet eens bemoeid), maar desondanks heeft hij The White Album wel naar het nu getild.

Dat wat betreft The White Album zelf.

Het is jammer dat men heeft bepaald dat buiten deze geremixte dubbel-LP enkel de Esher-tapes breed verspreid gaan worden. De echte vondsten zitten immers in die vijftig ‘outtakes’, die wel in de luxe box zitten, maar niet op de bonus-cd (en bonus-LP’s) staan. Dat gaat van een instrumentale Piggies, die bewijst dat deze toch wat lullig overkomende ‘Harrisong’ ontdaan van de wat lompe tekst een prachtig arrangement heeft, een arrangement waarvoor ook McCartney zich zeker niet had geschaamd. Ook de volledige tien minuten van Revolution, waarin in de laatste zes minuten de (geplande?) gekte toeneemt en de basis wordt gelegd voor Revolution 9. Aan dat laatste werkstuk begon Lennon toen bleek dat de overige Beatles het oorspronkelijke nummer graag drastisch ingekort zagen. Dat van Helter Skelter niet de volledige 27 minuten uit de vroege langzame versie zijn opgenomen, is een terechte keuze: veel ontwikkeling zit er niet in, de twaalf wel geselecteerde minuten voldoen. Wél interessant is de versie van drieënhalve minuut waarin McCartney oefent op de snelle versie: grunge avant la lettre.

Maar goed, dat is dus voor degenen die zich 140 euro voor de box set willen en kunnen permitteren. Voor de goegemeente zijn er The Esher Tapes. Op de dag voordat de opnamesessies begonnen, verzamelden The Beatles zich in het huis van George Harrison om demo’s op te nemen van het nieuwe, grotendeels tijdens hun verblijf in India voorjaar ’68 – geschreven materiaal. Hierbij zaten, naast zo’n twintig nummers die op The White Album zouden komen, enkele nummers die pas in de solojaren van The Beatles echt op de plaat zouden verschijnen: Junk van McCartney’s eerste soloplaat, Not Guilty en Circles, die Harrison pas in ’79 en ’82 zou uitbrengen en Child of Nature, dat nog niet de tekst had die het in 1971 op Lennon’s Imagine-album zou krijgen (Jealous Guy) en vooruitblikken op 1969 en ’70 (Mean Mr Mustard en You Know My Name). Zoals gezegd circuleerden de Esher (of Kinfauns)-demo’s al jaren in het grijze circuit met heel veel ruis. En belangrijker: de vocalen waren door The Beatles overgedubd, maar die overdubs liepen in heel veel gevallen niet synchroon. Voor deze officiële release heeft men die sporen nu gelukkig gelijkgetrokken. Formeel wordt daarmee de historische context geweld aangedaan, voor de beluisterbaarheid is dit een absolute must.

Dat ‘Esher’ nu voor het eerst in topkwaliteit beschikbaar is, mag zondermeer een traktatie worden genoemd. Maar de keuze om uitsluitend deze 27 Esher-tapes voor het grote publiek beschikbaar te stellen en niets van de vijftig in veel gevallen prachtige outtakes, is een verkeerde. Een van de sterke punten van The Beatles was altijd dat elke song anders klonk. Juist bij de Esher-tapes wreekt de eenvormigheid zich. Dat was niet erg gezien het doel waarvoor ze waren gemaakt – intern gebruik in de aanloop naar de echte sessies – maar ze laten daardoor weinig los van de veelzijdigheid van The Beatles. Met die 27 als bonus vat je dus absoluut niet de essentie van The Beatles.

Terecht worden het Beatles-kamp geprezen voor de zorg waarmee de box set is samengesteld. Het had McCartney, Starr, de erven-Lennon, de erven-Harrison en de overige betrokkenen gesierd als dezelfde zorg was besteed aan de invulling van de andere ‘formats’, die immers een veel groter publiek bereiken. Een beetje moeite doen voor een zorgvuldige keuze van bijvoorbeeld de tien beste ‘Esher-takes’ en vijftien of twintig uit de vijftig outtakes had tot een bevredigender invulling geleid van de 3CD en 4LP-versie dan het domweg overplanten van ‘Esher’ en daarmee negeren van de outtakes.

Een gemiste kans die niet past bij deze unieke gelegenheid. Een gemiste kans ook die niet past bij de reputatie van The Beatles, die altijd als geen ander wisten wat ze wel en wat ze niet moesten uitbrengen.

Tracklisting The White Album (2018 re-issue):

CD1:

  1. Back In The U.S.S.R.
  2. Dear Prudence
  3. Glass Onion
  4. Ob – La -Di Ob-La-Da
  5. Wild Honey Pie
  6. The Continuing Story Of Bungalow Bill
  7. While My Guitar Gently Weeps
  8. Happiness Is A Warm Gun
  9. Martha My Dear
  10. I’m So Tired
  11. Blackbird
  12. Piggies
  13. Rocky Racoon
  14. Don’t Pass Me By
  15. Why Don’t We Do It In The Road?
  16. I Will
  17. Julia

CD 2:

  1. Birthday
  2. Yer Blues
  3. Mother Nature’s Son
  4. Everybody’s Got Something To Hide Except Me And My Monkey
  5. Sexy Sadie
  6. Helter Skelter
  7. Long, Long, Long
  8. Revolution 1
  9. Honey Pie
  10. Savoy Truffle
  11. Cry Baby Cry
  12. Revolution 9
  13. Good Night

CD3:

  1. Back In The U.S.S.R. (Esher Demo)
  2. Dear Prudence (Esher Demo)
  3. Glass Onion (Esher Demo)
  4. Ob – La – Di Ob-La-Da
  5. The Continuing Story Of Bungalow Bill (Esher Demo)
  6. While My Guitar Gently Weeps (Esher Demo)
  7. Happiness Is A Warm Gun (Esher Demo)
  8. I’m So Tired (Esher Demo)
  9. Blackbird (Esher Demo)
  10. Piggies (Esher Demo)
  11. Rocky Raccoon (Esher Demo)
  12. Julia (Esher Demo)
  13. Yer Blues (Esher Demo)
  14. Mother Nature’s Son (Esher Demo)
  15. Everybody’s Got Something To Hide Except Me And My Monkey (Esher Demo)
  16. Sexy Sadie (Esher Demo)
  17. Revolution (Esher Demo)
  18. Honey Pie (Esher Demo)
  19. Cry Baby Cry (Esher Demo)
  20. Sour Milk Sea (Esher Demo)
  21. Junk (Esher Demo)
  22. Child Of Nature (Esher Demo)
  23. Circles (Esher Demo)
  24. Mean Mr Mustard (Esher Demo)
  25. Polythene Pam (Esher Demo)
  26. Not Guilty (Esher Demo)
  27. What’s The New Mary Jane (Esher Demo)”