Met het verschijnen van een tweetal overzichtsboxen van Weather Report wordt duidelijk dat er er een Weather Report is vóór Jaco, een Weather Report mét Jaco en een Weather Report zonder Jaco. Jaco? Jaco wie? Jaco Pastorius. Het wonderkind uit Norristown, Pennsylvania, die nog steeds wordt gezien als dé ongeëvenaarde tovenaar van de (fretloze) basgitaar en via Weather Report onsterfelijk is geworden, alhoewel de in 1987 redelijk opgebrande Pastorius toen op een meer dan ongelukkige manier aan zijn einde kwam en slechts 35 jaar oud werd.

Weather Report is één van de iconen van de jazzrock uit de jaren ’70 en werd opgericht door Joe Zawinul en Wayne Shorter, die beiden al hun jazzsporen reeds ruim verdiend hadden bij Julian ‘Cannonball’ Adderley (Zawinul) en Horace Silver en Art Blakey (Shorter) om vervolgens weer beiden uit te komen bij Miles Davis (ze speelden bij Horace Silver al eens samen). Shorter speelde al langer bij Davis (samen met Tony Williams , Ron Carter en Herbie Hancock vormden zij het tweede grote kwintet van de trompettist). En ook nu weer was het Davis’ album Bitches Brew waar zowel Shorter als Zawinul aan meewerkten, hét album dat zo belangrijk is geweest voor de electronifcatie van de jazz. Het leverde in elk geval onder andere Weather Report op, de muzikale kapstok van Zawinul en Shorter, die heeft bestaan tussen 1971 en 1986 en vooral in de 70’s de harde kern van de jazzrock vormde.

Sony Legacy vond het weer eens tijd worden om Weather Report weer eens onder de aandacht te brengen en bracht enige tijd geleden via de import een tweetal puike boxen uit, die nu ook in Nederland zijn verschenen en alle albums bevatten, die de band in de 70’s en begin 80’s hebben uitgebracht. De eerste box bevat de periode 1971 – 1975 (de albums Weather Report (1971), I Sing the Body Electric (1972), Live in Tokyo (1972), Sweetnighter (1973), Mysterious Traveller (1974) en Tale Spinnin‘ (1975)) en de tweede box de periode 1976 – 1982 (Black Market (1976), Heavy Weather (1977), Mr. Gone (1978), 8:30 (1979), Night Passage (1980), Weather Report (1982)). De albums die zijn verschenen tussen 1983 en 1986 (Procession (1983), Domino Theory (1984), Sportin’ Life (1985) en This Is This (1986)) maken vreemd genoeg geen deel uit van het Legacy reissue-offensief en wordt het vooralsnog ook niet duidelijk of deze albums ook nog heruitgebracht zullen gaan worden. Het zou voor de compleetheid ervan wel gewenst zijn.

Natuurlijk zijn de albums van Weather Report al eerder op CD verschenen, maar was het een redelijk onoverzichtelijk zooitje, want er zat niet echt een lijn in al die reissues en de momenten en herkomst waarop deze zijn uitgebracht en waar deze vandaan kwamen (USA, Japan). Van sommige albums werden redelijk klinkende remasters uitgebracht, terwijl andere titels de geluidskwaliteit van een vastgelopen cassettebandje hadden en weer andere titels enkel nog een beetje redelijk verkrijgbaar waren via dure Japanse import. Een invloedrijke band als Weather Report natuurlijk totaal onwaardig en het werd de hoogste tijd om daar eens iets aan te doen. En aldus geschiedde. En is 2/3 van de Weather Report catalogus weer fatsoenlijk verkrijgbaar tegen ook nog een zeer aardige prijs. En – last but not onbelangrijk – een behoorlijke geluidskwaliteit.

De aandacht richt zich in deze recensie op de boxset die de albums bevatten uit de periode waar Jaco Pastorius deel uitmaakte van de band en welke wordt gezien als een redelijk stabiele periode zonder al te veel personele wisselingen. Want Weather Report was vooral een komen en gaan van allerlei muzikanten en leek het meer op een duiventil van overigens meer dan gelouterde muzikanten, die veelal voor niet al te lange tijd hun kunsten vertoonden in de band om vervolgens weer hun eigen weg te gaan. Op het afscheidsalbum This Is This worden al die muzikanten door Zawinul en Shorter bedankt en blijft de teller steken op een man of twintig die Weather Report member op hun CV hebben kunnen zetten. Van al die mensen was Jaco Pastorius misschien wel de meest beruchtste en het meest besproken bandlid. Met The Columbia Albums 1976 – 1982 kan ononderbroken het Weather Report van Pastorius beluisterd worden en ondergaan worden of WR inderdaad nog steeds zo’n unieke muziek maakte en nog immer de status heeft die het altijd toegedicht heeft gekregen.

Pastorius werd opgemerkt door Zawinul, nadat de bassist zijn debuutalbum Jaco Pastorius had uitgebracht (1976, ook via Columbia) en waarmee hij liet horen te beschikken over een fenomenale speeltechniek en ook nog eens een begenadigd componist bleek te zijn. Dat album wordt nog steeds gezien als een ijkpunt van wat allemaal met een elektrische basgitaar mogelijk is. Pastorius’ karakteristieke basgeluid was voor het eerst te horen op Black Market, dat in 1976 verscheen: Cannon Ball en Barbary Coast waren de twee nummers waar Weather Report’s nieuwste aanwinst werd gepresenteerd. Op de overige nummers was scheidend bassist Alphonso Johnson te horen. Black Market was Weather Report’s zevende album en vergeleken met het eerdere werk werden de invloeden steeds breder en talrijker en was het niet enkel meer een elektronische jazzvariant, maar werden ook elementen uit de wereldmuziek toegevoegd aan het  daardoor steeds universeler klinkende Weather Report. Nog steeds was de basis het breed uitwaaierende saxofoonspel van Shorter en het typische Zawinul toetsenwerk, maar kreeg de band nu een extra dimensie middels het unieke basspel van Pastorius. Het contrast tussen de nummers waarop Pastorius nog niet van de partij is, is daardoor ook opvallend groot. Black Market kan dan ook gezien worden als een overgangsalbum naar een bandgeluid waarbij de ritmesectie als een steeds beter fungerend tegenwicht ging dienen tegen het geweld van Zawinul en Shorter. Naast het titelnummer zijn op Black Market een aantal regelrechte WR-klassiekers te vinden, die behoren tot de canon van de band: Elegant People, het al eerder genoemde Barbary Coast en Cannon Ball. En op deze reissue zijn nog drie live-bonustracks te vinden, waaronder het van het solo-album van Pastorius bekende Portrait Of Tracy, welke opname nog niet eerder is uitgebracht. Black Market is het begin van WR fase 2 en is artistiek gezien één van de hoogtepunten in het oeuvre van de groep en is daardoor verplichte kost.

WR werd met het in 1977 verschenen Heavy Weather alleen nog maar hotter on the heels of jazzrock en ook dit album kreeg de hoogste rating van gezaghebbende bladen als Downbeat. Heavy Weather opent meteen onwaarschijnlijk met het krachtige Birdland, dat maar weinig tijd nodig had om een jazzstandard te worden en Zawinul nogmaals bewees dat hij nog immer een Hele Grote Jongen was, uit wiens brein geniale composities tevoorschijn kwamen. Ook de ballad A Remark You Made laat WR op zijn best horen: vol emotie gespeeld en ruim 35 jaar weet deze compositie nog steeds de juiste plek te raken. Track nummer 3 is het fabuleuze Teen Town en hierin demonstreert Pastorius waarom hij nog steeds de koning van de fretloze bas is. Een regelrechte jazzrockklassieker, dat nog steeds door menig bassist in spé nagespeeld wordt. Alhoewel de eerste drie tracks de aanschaf van Heavy Weather volkomen rechtvaardigen, zijn ook de minder bekende albumtracks zoals het ingetogen Harlequin en het ruige The Juggler ook zwaar de moeite waard. Een album vol hogedrukgebieden waarbij de gevoelstemperatuur anno 2013 nog steeds tot grote hoogtes kan oplopen. De versie die in deze boxset is te vinden bevat nog drie live opgenomen bonustracks: Black Market en Teen Town waren al te vinden op het in 2002 uitgebrachte Live And Unreleased , Birdland is nog niet eerder uitgebracht en vormen deze tracks een aardige opvuller die deze box toegevoegde waarde geeft.

Mr. Gone zag als opvolger van Heavy Weather in 1978 het licht en alhoewel het album toen wisselend ontvangen werd door de critici is het zeker geen teleurstellend gebeuren, ook niet anno 2013. Natuurlijk bestond de band uit minstens drie heel grote ego’s, waarbij Pastorius ook nog eens een enorme showpik was en het wel eens meer over zijn fratsen op het podium ging dan over de muziek. In elk geval bevat Heavy Weather minstens twee onvergetelijke composities: River People en Punk Jazz, wederom twee Pastorius standaarden. Maar ook de albumopener The Pursuit of the Woman with the Feathered Hat blijkt een gemene track te zijn, ondanks de sobere instrumentatie. Young And Fine is inderdaad young and fine en is een opgewekte track. Het titelnummer is met de knorrende bassynth weer Zawinul ten voeten uit: zoals wel eens gezegd werd over de toetsenist dat hij lid is van best wel aardige bands, maar het zo jammer is dat hij steeds door die muziek heen speelt. Ook het vermelden waard is de medewerking van Maurice White (Earth, Wind & Fire), die samen met Deniece Williams wat mag mompelen op de afsluiter And Then. Ook op Heavy Weather zijn weer extra tracks toegevoegd: ditmaal in de vorm van het live opgenomen River People en het van Miles Davis bekende In A Silent Way, in combinatie met Waterfall. Beide tracks zijn eveneens afkomstig van het eerder genoemde Live And Unreleased. Mr. Gone mag dan indertijd niet alle handen op elkaar hebben gekregen, als onderdeel van het totale WR-oeuvre is het zeker geen teleurstellend album.

En zoals een beetje jazzrockband betaamt, waren de live-optredens hét uithangbord bij uitstek waar de virtuositeit geëtaleerd kon worden en Weather Report was in de 70’s toch wel dé exponent van musician’s music: een groot deel van het publiek dat de concerten bezocht kwamen toch wel even om hun grote voorbeelden aan het werk te zien om dan vervolgens weer al dan niet gefrustreerd af te druipen dat het niveau op het podium waarschijnlijk nooit gehaald zou worden. Desalniettemin waren Weather Report optredens altijd een uiting van muzikale krachtpatserij en zorgde de band er altijd wel voor dat er behoorlijk wat energie vrijkwam. En hoe dat live klonk kon beluisterd worden op het toen als dubbel LP uitgebrachte 8:30 uit 1979. 8:30 omdat dat het exacte tijdstip waarop steevast de concerten starten om vervolgens ruim 2,5 uur later het publiek weer in extase achter te laten. 8:30 bevat 9 live en 4 studiotracks (het titelnummer, Brown Street, The Orphan, Sightseeing). En hoe klinken die WR-standards nu live? Vet. Heel vet. Natuurlijk veel solo’s, maar experimenteel gefreak werd het nooit. Gelukkig maar. Weather Report was in deze periode ook commercieel op het hoogtepunt en hield de jazzrock nog enigszins in leven, want Chick Corea’s Return To Forever en John McLaughlin’s Mahavishnu Orchestra waren al verbannen naar de eeuwige jachtvelden. En alhoewel jazzrock eind jaren ’70 bijna een scheldwoord was, had Weather Report nog steeds een behoorlijke aanhang. Wellicht omdat Weather Report vooral Weather Report muziek maakte. Muziek die geen enkele andere band speelde. Een uniek geluid dus. Dat op 8:30 breed werd uitgemeten. En is daardoor dit album nog steeds een klassieker. Luister in dit verband vooral naar Pastorius’ showmasterige bassolo Slang waarop hij in de weer gaat met loops. Gespeeld door de bassist die toen al steeds meer vreemdere trekjes ging vertonen, maar ondanks dat nog steeds een basgod was.

Weather Report ging de 80’s in met het sobere vormgegeven Night Passage. De muzikale en steeds gelayerde sound werd even opzij geschoven en koos Zawinul en Shorter c.s. voor een ingetogener aanpak, die bij tijd en wijle een terugkeer leek te zijn naar de basisprincipes van de jazz. Het titelnummer, dat evens opener is van dit slechts 8 nummers tellende album zet meteen de toon voor de rest van de schijf: een soepel lopende groove, waar de verschillende instrumentalisten elkaar niet in de weg zitten en er een evenwichtig opgebouwd bandgeluid te horen is. Het klassieke viertal (Zawinul, Shorter, Pastorius, Erskine) is vanaf dit album aangevuld met percussionist Robert Thomas Jr. Het door Shorter gedragen Port Of Entry behoort samen met Fast City, Three Views Of A Secret en het lang uitgesponnen Madagascar tot de hoogtepunten van dit zeer genietbare album. Jazzrock sterft steeds verder af en wordt steeds meer vervangen door de gladdere fusionjazzvariant, maar Weather Report wordt vooralsnog niet meegezogen in de teloorgang van deze ooit door een nieuwe generatie zo bejubelde stroming en weet zich op Night Passage goed staande te houden.

De opvolger Weather Report werd weliswaar opgenomen in 1981, maar verscheen pas in 1982 en zou – naar later bleek – het laatste album zijn waar Pastorius zijn medewerking als bandlid aan heeft verleend. Alhoewel er niet werd getwijfeld aan zijn muzikale kwaliteiten was het de persoon Pastorius die steeds meer irritatie opriep bij vooral Zawinul. Daarnaast begon zijn gedrag steeds onvoorspelbaarder te worden, mede ook ingegeven door zijn steeds grotere behoefte aan drank en drugs en zijn dominantere bipolaire stoornis. Dat maakte Pastorius vaak onhandelbaar en zette de verhoudingen te vaak op scherp. Bovendien was de bassist ook aan de slag gegaan met een bigbandproject, dat resulteerde in het fantastische Word Of Mouth album. En zou het dan ook niet meer lang duren toen Pastorius zijn biezen pakte. Op het laatste album waar hij zijn medewerking op verleende was het vooral Zawinul’s dominantie die opviel. Wayne Shorter verklaarde later dat hij de zaken maar even op zijn beloop liet, waardoor de ruimte die Zawinul kreeg opeens ook groter werd. Het resulteerde in een album dat het begin markeerde van een volgende fase in de levenscurve van Weather Report. Weather Report bevat dan ook geen latere classics, hetgeen toch wel een teken aan de wand was. Terwijl het zeker geen slecht album is, zeker niet voor WR-begrippen. Maar het heilige vuur leek steeds minder te branden, die sfeer ademt het album zeker wel uit als het jaren later weer eens grondig wordt herbeluisterd. Met de kennis van nu dan wel.

Na Weather Report onderging de band een metamorfose en werden Pastorius en Erskine vervangen door Omar Hakim en Victor Bailey en was dit Weather Report laatste fase, die in 1986 door Zawinul zelf de nek werd omgedraaid. Alhoewel WR’s invloed tanende was en de laatste albums (Procession (1983), Domino Theory (1984), Sportin’ Life (1985), This Is This (1986)) over het algemeen niet op erg veel enthousiasme konden rekenen, zijn het echter logische vervolgstappen van het collectief rondom de oerleden. Zawinul werd met elk album steeds dominanter en zonder dat hij het wist schakelde de WR-muziek ongemerkt over in zijn Zawinul Syndicate, de band waar hij de baas van was tot zijn overlijden in 2007.

The Columbia Albums 1976 – 1982 markeert een fase van Weather Report, die algemeen wordt beschouwd als de meest creatieve. Hetgeen vooral komt door het lidmaatschap van Jaco Pastorius gedurende deze periode. Het levert in elk geval een aantal onvergetelijke albums op, die jaren later nog steeds allemaal staan als een huis en naast het feit dat het een tijdperk markeert, tegelijkertijd een hele berg tijdloze muziek heeft opgeleverd. Weather Report is een legendarische band met een invloed die nog steeds als uitermate behoorlijk kan worden beschouwd en waardoor de band daardoor ontegenzeggelijk een belangrijk onderdeel is van de geschiedenis van de jazz. Ook al zullen de puristen die de opkomst en teloorgang van de jazzrock hebben meegemaakt daar wellicht een andere mening over hebben. Maar jazz staat ook bekend om zijn zeikers. En gelukkig is er nog zo’n band als Weather Report, die dit gezeur dan ook kan overvleugelen. The Columbia Albums 1976 – 1982 is dan ook een onmisbare boxset, die op zijn minst als essentieel kan worden gekenmerkt.

Tracklisting The Columbia Albums 1976 – 1982:

Disc1 – Black Market

1. Black Market
2. Cannon Ball
3. Gibraltar
4. Elegant People
5. Three Clowns
6. Barbary Coast
7. Hernandu
8. Portrait Of Tracy (Live)
9. Elegant People (Live)
10. Black Market (Live)

Disc2 – Heavy Weather

1. Birdland
2. A Remark You Made
3. Teen Town
4. Harlequin
5. Rumba Mama
6. Palladium
7. The Juggler
8. Havona
9. Black Market (Live)
10. Teen Town (Live)
11. Birdland (Live)

Disc3 – Mr. Gone

1. The Pursuit Of The Woman With The Feathered Hat
2. River People
3. Young And Fine
4. The Elders
5. Mr. Gone
6. Punk Jazz
7. Pinocchio
8. And Then
9. River People (Live)
10. In A Silent Way / Waterfall (Live)

Disc4 – 8:30

1. Black Market
2. Scarlet Woman
3. Teen Town
4. A Remark You Made
5. Slang
6. In A Silent Way
7. Birdland
8. Thanks For The Memory
9. Badia / Boogie Woogie Waltz
10. 8:30
11. Brown Street
12. The Orphan
13. Sightseeing

Disc5 – Night Passage

1. Night Passage
2. Dream Clock
3. Port Of Entry
4. Forlorn
5. Rockin’ In Rhythm
6. Fast City
7. Three Views Of A Secret
8. Madagascar
9. Teen Town (Live)
10. Port Of Entry (Live)
11. Fast City (Live)
12. Night Passage (Live)

Disc6 – Weather Report

1. Volcano For Hire
2. Current Affairs
3. N.Y.C. (41st Parallel / The Dance / Crazy About Jazz)
4. Dara Factor One
5. When It Was Now
6. Speechless
7. Dara Factor Two