×

Interview

01 december 2017

Veel muzikale variatie bij Windstreken

Geschreven door: Rik van Boeckel

Ensemble Windstreken werd in 2004 opgericht door saxofonist/fluitist Pieter de Mast nadat hij in een kerk met een organist had samengespeeld. Pieter vond het orgel klankmatig goed passen bij zijn blaasinstrumenten en besloot er verder mee te gaan. Het eerste album heette Windstreken. Het tweede album Offshore verscheen in 2007. Hierop staan opnames met diverse organisten: Sebastiaan van Delft, wijlen  Kris Goessens en Theo Visser. Daarna bracht Windstreken twee andere albums uit: Nouzha en Mundum Renovavit. En nu is er de vijfde: Folies, opgenomen in de Paul Pouwer studio in Amsterdam. Windstreken bestaat op dit moment uit Pieter de Mast, Sebastiaan van Delft, Kamal Hors (ud, zang), Nicole Jordan (zang, percussie), Jörg Brinkmann (cello), Udo Demandt (percussie) en Leonard Evers (trompet). De laatste draagt ook veel composities aan.

Sebastiaan van Delft, Nicole Jordan, Udo Demandt, Pieter de Mast, Jörg Brinkman, Kamal Hors

Sebastiaan van Delft, Nicole Jordan, Udo Demandt, Pieter de Mast, Jörg Brinkman, Kamal Hors

Folies is een oud stuk uit de 16e eeuw door Leonard Evers in een eigentijds jasje gestoken. Dat doet Windstreken regelmatig: oude middeleeuwse composities opnieuw bewerken, niet alleen uit de westerse muziektraditie. Door de inbreng van de uit Marokko afkomstige Kamal Hors worden ook stukken uit de Arabische muziekwereld bewerkt.

Jörg Brinkman, Pieter de Mast

Jörg Brinkman, Pieter de Mast

Nicole Jordan, afkomstig uit Canada en Trinidad brengt de muziek uit die windstreken in. Het verklaart deels de naam van de groep waarvan de muziek een mix van middeleeuwse muziek, kerkmuziek, jazz, klassieke muziek en wereldmuziek is. Maar ook de muzikale verbinding tussen windinstrumenten als kerk- en kistorgel en blaasinstrumenten verklaart de naam van het ensemble. In een gesprek met Pieter de Mast legt deze meer uit over de muziek van het ensemble.

Udo Demandt, Jörg Brinkman, Pieter de Mast, Sebastiaan van Delft

Udo Demandt, Jörg Brinkman, Pieter de Mast, Sebastiaan van Delft

WiM: Wat kun je vertellen over het gebruik van het orgel in de muziek van Windstreken?
Het orgel dat we in de studio gebruiken is een kistorgel. Het is een kleine, mobiele versie van een kerkorgel. Op alle cd’s van Windstreken hebben we tot nu toe gebruik gemaakt van orgels, zowel van grote orgels als van dat kleine kistorgel. De combinatie orgel met saxofoon, fluit en tabla op onze eerste cd Windstreken was nog nooit eerder vertoond. Daarna hebben we een duo cd opgenomen  getiteld Offshore. Sebastiaan van Delft , Kris Goessens en Theo Visser spelen hier op verschillende grote orgels.

Op de nieuwe cd Folies staan ook een paar stukken met harmonium (ook bekend als de “psalmenpomp”) dat instrument stond in de studio en bleek klankmatig goed te mengen met mijn blaasinstrumenten. Dat komt omdat zowel het orgel als het harmonium worden aangedreven door wind/lucht. Tevens maken we gebruik van een Fender Rhodes piano in een aantal composities. Dit instrument bespeelt Sebastiaan ook regelmatig live . Je kunt namelijk niet altijd een orgel meenemen. Zo’n kistorgel moeten we huren en is bovendien loeizwaar. Bovendien gaat het mij uiteindelijk niet om de instrumenten maar om de mensen met wie we spelen. Fender Rhodes sluit verassend goed aan bij de klank van het ensemble. Het is is een elektrische piano  maar het geluid wordt akoestisch voortgebracht dmv klankstaafjes die in beweging worden gebracht .

Kamal Hors, Nicole Jordan, Pieter de Mast, Jörg Brinkmann, Sebastiaan van Delft

Kamal Hors, Nicole Jordan, Pieter de Mast, Jörg Brinkmann, Sebastiaan van Delft

WiM: Hoe is Windstreken begonnen?
Ik heb Windstreken in 2004 opgericht. In 2003 heb ik in Leiden met de organist van een kerk gespeeld als onderdeel van ‘n concert. Toen kwam ik er achter dat het klankmatig heel mooi mengde, mijn blaasinstrumenten en orgel. Er was iemand in het  publiek die een cd wilde financieren en daarna nog een. De 1e cd nam ik op met Josef Dumoulin, jazzpianist en organist en Sandip Battacharya, een Indiase tabla speler. Dumoulin verhuisde daarna naar Parijs. Ik ben op zoek gegaan naar iemand die thuis was op kerkorgel en ook kon improviseren in het jazz idioom. Toen heb ik Sebastiaan van Delft aangetrokken. Hij heeft een kerkorgelopleiding achter de rug en is qua improvisatie autodidact. En is thuis in de jazz. Hij heeft 11 jaar met Carel Kraayenhof gespeeld (in Sexteto Canyengue). Er zijn daarna weer een paar wisselingen geweest. Op Nouzha speelt Niti Ranjan Biswas tabla. Daaraan werkten ook 2 gastmusici mee: Oene van Geel en Jörg Brinkmann. Jörg zit er nu vast bij, Oene niet, hij heeft het te druk met zijn eigen projecten.

Pieter de Mast en Udo Demandt in de Paul Pouwer studio

Pieter de Mast en Udo Demandt in de Paul Pouwer studio

WiM: Wat kun je vertellen over de huidige bezetting?
De huidige bezetting hebben we al een behoorlijke tijd. Udo Demandt is in de plaats van Niti gekomen, hij is een hele andere percussionist. Elk instrument heeft zijn voor-en nadelen. Tabla had als nadeel: de toon die er uit komt is heel bepalend, je moet de harmonieën van je stukken er echt op aanpassen. En Udo speelt geen tabla maar andere percussie: cajón, riq, framedrums, darbuka. Die zijn minder dominant in de toon, zo kun je meer harmonieën in je composities stoppen. De udspeler Kamal Hors zit er al lang bij, heeft stukken bij concerten gezongen en zingt ook op de cd. Met Nicole Jordan werken we al een paar jaar.  Zij heeft een klassiek geschoolde stem, die past goed bij de muziek die we spelen. Ze deed voor ‘t eerst mee in het programma She in de Herengrachtkerk in Leiden. Leonard Evers is al wat langer bij ons betrokken, als componist en arrangeur. Vanaf de CD Nouzha heeft hij een aantal composities voor ons geschreven. Daarna voor Mundum Renovavit en nu voor de nieuwe cd. Hij speelt op een paar stukken trompet.

Pieter de Mast

Pieter de Mast

WiM: Hoe ontstaat die mix van stijlen bij Windstreken: klassiek, middeleeuws, jazz, wereldmuziek?
Bij het ene stuk komt de ene stijl beter uit dan de andere, bij een aantal zijn ze helemaal verweven met elkaar. Dat is altijd zo geweest bij Windstreken. We zijn er niet zo bewust naar op zoek, het ontstaat zo omdat er verschillende muzikanten in de groep zitten. Kamal komt met een hele andere achtergrond en bagage.


WiM:
Hoe werken jullie aan nummers voor een cd?

Zo’n cd is aanleiding om ons repertoire te ordenen en te kijken of er nieuwe stukken geschreven kunnen worden. En sommige stukken spelen we al wat langer en hebben we ook wel eens opgenomen maar staan er nu op in een hele andere versie. We zijn geen band die regelmatig repeteert, alleen als er een reeks optredens is en een cd opname. Daarvoor wonen mensen te ver uit elkaar en hebben ze het te druk. Jörg Brinkman woont bijvoorbeeld in Duitsland. Maar het is ook niet nodig elke week te repeteren. Als er een nieuw stuk is, wordt het opgestuurd met MIDI opnames en dan repeteren we voor een concert.

WiM: Wie zoekt die middeleeuwse stukken uit, doe jij dat?
Ik ben wel bewust op zoek naar geschikte stukken. We vinden het leuk oud middeleeuwse klassieke muziek op onze manier te brengen. Die stukken van Leonard vergen de meeste repetitietijd want die zijn het meest door gecomponeerd. Stukken van mij zijn minder ingewikkeld. Ik vind die afwisseling wel leuk, de minder ingewikkelde stukken en soms een middeleeuws liedje wat niet meer is dan een melodielijn. Iemand heeft een idee voor een groove daarbij, daardoor blijft er veel ruimte over om te improviseren en op elkaar te reageren. Hoe meer een compositie is uitgeschreven, des te meer het gevaar loert dat het iedereen achter zijn blad verscholen zit en dat het ongeveer hetzelfde klinkt. Het leuke van stukken met weinig informatie is dat ze elke keer anders kunnen uitpakken en in die zin wat meer avontuur hebben. Zoals Douce Dame Jolie dat op het nieuwe album staat. Dat hoorde ik een keer, vond het mooi, is geen ingewikkeld stuk. Folies is weer een bewerking van een middeleeuws stuk, door Leonard gearrangeerd in opdracht van het Gelders Archief. Zij zeiden: kijk in ons archief naar oude muziek en maak daar een bewerking van voor een eigentijds ensemble. Dat heeft Leonard gedaan, hij heeft ‘t al een paar jaar geleden gemaakt en 1 keer uitgevoerd ter gelegenheid van de officiële heropening van het Archief.

Nicole Jordan

Nicole Jordan

WiM: Op Folies staat een gedicht van Vasalis: Oktober, gezongen door Nicole Jordan.  Jullie hebben ook wel eens een gedicht van Ida Gerhardt op muziek gezet. Wiens idee is dat?
Dat is een gezamenlijk idee dat voortkomt uit een project dat we hiervoor deden: She. Leonard heeft het op muziek gezet. We hadden ook Appelboompjes van Vasalis opgenomen maar die heeft cd niet gehaald. Er zit al zo veel variatie op cd en we hadden te veel stukken.

WiM: Wat is de inbreng van Nicole Jordan?
Ze zag ons spelen bij het Gaudeamus festival. Toen wilde ze heel graag met ons samenwerken. Ik had altijd al  het idee iets met klassieke zang te doen. Om zo de relatie met klassieke muziek uit te bouwen. Nicole vindt die middeleeuwse muziek heel mooi maar ook de moderne klassieke muziek.  Ze is opgegroeid in Canada maar heeft eveneens in Trinidad gewoond, daar komt haar vader vandaan. Ze speelt ook af en toe percussie. Zo wordt ze meer bij de muzikanten betrokken.

Kamal Hors, Udo Demandt, Pieter de Mast, Sebastiaan van Delft

Kamal Hors, Udo Demandt, Pieter de Mast, Sebastiaan van Delft

WiM: Wat deed je voor Windstreken?
Ik heb conservatorium gedaan in Rotterdam en Boston (Berklee).  In België, waar ik ben opgegroeid, heb ik een paar jaar stevig klassiek les gehad op de muziekschool, eerst blokfluit en daarna dwarsfluit. Weer veel later heb ik in Nijmegen djembé les gehad en ben ik gaan drummen, ik wilde alleen voor mijn lol muziek maken, heb heel kort antropologie gestudeerd. Pas vrij laat, op mijn 23e, ben ik naar het conservatorium gegaan,. Ik dacht namelijk altijd dat als je beroepsmuzikant zou worden, je het plezier in muziek zou verliezen. En dat wilde ik niet. Uiteindelijk ben ik dus toch naar het conservatorium gegaan. Ik deed dwarsfluit met saxofoon als bijvak. Na het conservatorium ben ik in musicals terecht gekomen: Joop van der Ende, Henk van der Meijden. Ik heb toen ook klarinet gespeeld en piccolo. Saxofoon vond ik, naast dwarsfluit, altijd erg leuk, met name sopraansax. Dat ben ik steeds meer gaan doen. Op deze nieuwe cd speel ik dan ook veel sopraansaxofoon. Per compositie bekijken we of het voor sax of dwarsfluit meer geschikt is. Dwarsfluit vind ik een goed instrument voor bepaalde wereldmuziekstijlen.

Kamal Hors, Udo Demandt

Kamal Hors, Udo Demandt

WiM: Wat kun je vertellen over bepaalde stukken van de nieuwe cd?
Ik heb een paar nieuwe stukken geschreven voor de cd, sommige speelden we al langer live. Zoals Jumelles. Daarvoor ben ik geïnspireerd  door Afrikaanse 12/8. Die leerde ik toen ik djembéles had. 12/8 heeft een link met jazz, de swing die we kennen van jazz komt eigenlijk van een 12/8 ritme uit Afrika. 12/8 kan je in 3en en in 4en interpreteren. Het geeft veel mogelijkheden voor polyritmische muziek. Het 2e nummer Indian Summer is een ballad, stamt uit de tijd dat ik een eigen jazz quartet had met onder andere de geweldige pianist Kris Goessens. Hij heeft een paar akkoorden ingebracht. Dit stuk staat ook op Offshore. Deze versie heb ik aan Kris opgedragen. Verder staan er een paar traditionals op de cd. Eentje bracht Nicole Jordan in. She’s like the swallow, een Canadese traditional. Dat zingt ze heel mooi. Kamal heeft een traditional uit de Arabische wereld meegebracht: Lamma Bada Yatathanna. Daar zingt Nicole samen met hem. Het is een mooie combinatie van een westerse stem met een doorleefd Arabische stem. Dat Franse lied C’est nu amant ouvrez la porte heeft Nicole voorgesteld. Zij stelde ook voor om Douce Dame Jolie, een middeleeuws liedje, op een soca groove uit Trinidad te spelen. Zo heeft iedereen een eigen inbreng. Die stukken ontstaan tijdens een repetitie. Voor de cd-opname hebben we drie keer gerepeteerd.  We repeteren bij mij thuis.

Sebastiaan van Delft en Pieter de Mast in de Paul Pouwer studio

Sebastiaan van Delft en Pieter de Mast in de Paul Pouwer studio

WiM: Jullie treden op in diverse bezettingen. Welke zijn dat?
Van duo bezetting tot en met 7 mensen. Hoe groter de band, des te ingewikkelder het organisatorisch wordt. In Duovorm speel ik met Sebastiaan, in kerken, meestal met een kerkorgel. Dan spelen we van alles: klassieke werken, jazz. De akoestiek is meestal ruim, Dat werkt voor een duo perfect, je hebt geen versterking nodig. Sommige Windstreken-composities zijn ook echt geschreven voor iedereen, sommige voor een deelbezetting van Windstreken.

WiM: Op wat voor publiek richten jullie je met Windstreken?
Omdat we zoveel verschillende muzikale invloeden hebben en bovendien gebruik maken van orgel geven we concerten op heel verschillende plekken:  kerken, wereldmuziekpodia, jazzpodia en festivals, bv. Gaudeamus en wereldmuziekfestival Sfinks,dat is trouwens een van de leukste festivals die ik ken. We treden dus op voor heel verschillend publiek, dat is het mooie maar ook het lastige. Want programmeurs, journalisten en platenzaken willen onze muziek graag kunnen plaatsen.

8, 10 en 15 december cd-presentatieconcerten. Tijdens de concerten is het album met korting te verkrijgen.

  • Vrijdag 8 december, 20:30 – Pletterij, Haarlem – Windstreken met Nicole Jordan & Leonard Evers
  • Zondag 10 december, 15:00 – De Parel van Zuilen, Utrecht – Windstreken met Nicole Jordan & Leonard Evers
  • Vrijdag 15 december, 20.30 – Herengrachtkerk, Leiden (Herengracht 68) – CD release Folies, Windstreken met Nicole Jordan & Leonard Evers. Info & kaarten : Podium de X

The making of Folies