Het lanceren van een nieuw festival in een markt die min of meer overvol is, houdt een zeker risico in: sponsoren staan tegenwoordig niet meer in de rij om kapitale bedragen hierin te steken, er bestaat een gevaar van overlapping met andere festivals en is het maar afwachten wat de publieke belangstelling zal zijn. Omdat de commerciële belangen groot zijn, is voor een groeiscenario maar weinig tijd en moet vaak in één keer een nieuw festival een grote indruk achterlaten om het bestaansrecht te kunnen rechtvaardigen.

MECC Jazz Maastricht is het nieuwste, meerdaagse jazzfestival met een internationale line-up, dat wel probeert een toevoeging te zijn op het bestaande aanbod. Op jazzgebied is natuurlijk het North Sea Jazz Festival al jarenlang toonaangevend en een festival dat zich hier enigszins aan kan meten is er niet. Nederland is ook te klein voor een tweede grote jazzfestival en is het de vraag of een concurrerende evenknie levensvatbaar is.

MECC Jazz Maastricht moet dan ook niet gezien worden als een NSJF-aftreksel, maar een nieuw jazzfestival dat door de geografische ligging van de stad publiek moet aantrekken uit Duitsland en België, waar nog een groot potentieel ligt. In de jaren ’90 was dit al eerder geprobeerd met Jazz Mecca, indertijd georganiseerd door de Acket-organisatie en dat helaas een vroegtijdige einde kende. Niet door de programmering, maar door het wegblijven van sponsors en toch enigszins tegenvallende bezoekersaantallen bleef het bij twee edities. Een tweede poging (Maastricht Music Nights) bleek ook niet levensvatbaar en na deze pogingen is er bijna 20 jaar overheen gegaan voordat MECC Jazz Maastricht het leven zag. In het kader van de kandidaatstelling van Maastricht (samen met Hasselt, Aken en Luik) als Culturele Hoofdstad van Europa 2018 wordt een poging gedaan een breed draagvlak te vinden, die deze kandidatuur rechtvaardigen. Maar of dat leidt tot een jaarlijks terugkerend festival kan pas worden vastgesteld wanneer niet alleen de artistieke, maar zeker de commerciële doelstellingen zijn gehaald. In elk geval is het een sympathiek initiatief, waarbij enig tegenwicht geboden kan worden voor de centralisatie van de muziekcultuur in de Randstad.

Met een op papier meer dan aardige en gevarieerde programmering werd bij het bekend maken van dit nieuwe festival in augustus 2010 de nieuwsgierigheid in elk geval gewekt. Beelden doemden weer op van Jazz Mecca en de Music Nights, waar de voorhoede van de jazz de line-up bevolkten (onder meer Miles Davis, Stanley Clarke, Steps Ahead en een nog jonge Roy Hargrove) en waren veel mensen blij dat Maastricht een serieus festival kreeg, dat een verrijking voor het gebied beneden de grote rivieren, want Nederland is meer dan de Randstad.

Als festivallocatie werd het MECC gekozen. Het beurs- en congrescentrum kan zowel logistiek als oppervlakte een festival gemakkelijk aan en was de keuze dus voor de hand liggend: in verschillende zalen een groot aantal concerten van bands en artiesten van divers pluimage. Met een totaal aantal van bijna 50 bands, verdeeld over 8 zalen wordt meteen flink uitgepakt. De line-up staan artiesten als Angie Stone, Lizz Wright, Matt Bianco, Toots Thielemans Quartet, Roy Hargrove Quintet, Nils Landgren’s Funk Unit, Wayne Shorter Quartet, Trijntje Oosterhuis & Band, Count Basie Orchestra, Monty Alexander,  Mezzoforte, Mike Stern Band, Kraak & Smaak, Tuck & Patti en Jazzanova vermeld. Een affiche waarin alle stijlen vertegenwoordigd zijn en daardoor ook voor een breed publiek interessant is.

Inmiddels zit de eerste festivaldag erop en worden op moment van een terugblik hierop de deuren alweer bijna geopend voor de tweede en laatste dag van dit nieuwe festival.

Openingsacts, die festivals die het weekend al vroeg inluiden, hebben vaak de handicap van binnendruppelende bezoekers en bands die daardoor vaak voor halflege zalen spelen of voor een publiek dat duidelijk nog de werkweek onder de leden heeft en daardoor nog niet festivalwakker zijn. Dat ondervond Mezzoforte, die al om 18.30 uur moesten aantreden en het MECC nog verre van gevuld was. Naast het feit dat de bezoeker nog moest wennen aan de situering van de verschillende zalen, de oriëntatie van drank- en eetpunten nog niet optimaal was en de sfeer van de zalen er op dat tijdstip nog niet is, wordt door deze combinatie van factoren nog niet echt een bijdrage geleverd aan de vervoering die nodig is om een concert optimaal te kunnen beleven. Dat gold zeker bij het optreden van Mezzoforte, dat wellicht op een later moment op de avond beter tot zijn recht zou zijn gekomen. De band uit IJsland, die bekend werd met ‘Garden Party’ en ‘Rockall’, maar welke muziek ook vaak wordt gebruikt als intro voor bijvoorbeeld televisieprogramma’s (Blik Op De Weg!) had het commerciële hoogtepunt bij het mainstream publiek ook alweer meer dan 25 jaar geleden en moest het dus vooral hebben van deze reputatie. Mezzoforte bestaat dus nog steeds en bracht na een lange albumpauze een paar jaar geleden het nauwelijks opgemerkte ‘Forward Motion’ uit en een live-DVD (‘Live In Reykjavik’), dat eenzelfde lot beschoren was. Mezzoforte’s muziek is door de jaren heen nauwelijks aan veranderingen onderhevig geweest en kabbelt ook nu nog voor alsof er niks aan de hand is. Technisch perfect, dat bewees het optreden nu ook weer, maar daarmee ook erg klinisch en gevoelloos. In combinatie met het vroege tijdstip leverde dat prima pauzemuziek op, maar ook niet meer dan dat. Terwijl het spelenthousiasme van de bandleden er niet minder om was. Naast bekende nummers (van ‘Forward Motion’ en natuurlijk ‘Garden Party’) werden er ook tracks gespeeld van hun nieuwe album ‘Volcanic’.

Het bekende euvel van festivals met veel podia gold ook voor MECC Jazz Maastricht: welke bands mogen niet gemist worden en hoe past het in het schema? Wordt het op en neer rennen tussen de verschillende zalen en optredens maar voor de helft meekrijgen of wordt het genoegen nemen met enkele bands, met het gevaar net dat optreden te missen dat niet gemist mocht worden? Verrassingen zijn nooit van te voren bekend en werd het een mix van hele en minder hele optredens met alle risico’s vandien. En alles zien is onmogelijk en is het missen van die ene verrassing soms jammer, maar ook dus onontbeerlijk. Geen verrassing vormde het optreden van Toots Thielemans, maar werd het bezocht om een andere reden: ieder optreden kan wel eens het laatste zijn, gezien de leeftijd van deze levende legende die met alle grootheden uit de jazz wel heeft meegespeeld. En hoe groot zijn muzikale bereik ook is: Toots is en blijft gewoon die eenvoudige Belg, die met hilarische anekdotes en halve verhalen het optreden aan elkaar praat. Zijn karakteristieke mondharmonicageluid is uit duizenden te herkennen en Thielemans’ muziek is zowel filmisch, laidback als ook melancholiek. En deze combinatie was ook in de Bourbon Street zaal te horen. De man kan putten uit een rijke historie aan composities en alhoewel er niet pieken en dalen zaten in het optreden, was het een vakkundige, warme set van een man die statusongevoelig is gebleven, maar een immense reputatie heeft opgebouwd en daardoor bij leven een heel groot respect verdient.

Het naar achteraf bleek puike optreden van Mike Stern en Didier Lockwood moest worden gemist, vanwege de opstoppingen voor de zaal, welke wellicht mede veroorzaakt werd door de aankondiging van Toots Thielemans, dat Stern niet alleen toeschouwer was bij zijn optreden, maar ook respect kreeg van de man op de kruk. En dus voor veel mensen aanleiding vormde om een kijkje te nemen bij zijn optreden.

Waar op voorhand niet veel van verwacht werd, was Matt Bianco. De Engelse band, die in de jaren ’80 hits scoorde als ‘Get Out Of Your Lazy Bed’, ‘Who Side Are You On’, ‘Half A Minute’ en ‘More Than I Can Bear’ en in die tijd een stijlvolle combinatie was van cocktailpop en fashion is jaren later niet meer dan een heel erg middelmatige liveband, die vooral nog moest teren op die lang vervlogen tijden en waar het festival te hoog voor was gegrepen. Het gevoel dat bleef hangen is dan ook het beste te omschrijven als een optreden van een bandje op een bruiloft, waar het bruidspaar even zoek was. Een optreden om dus snel te vergeten. En waar het bakken aan de bar dus al snel de overhand kreeg.

Jazzanova was een andere band die op het te-bezoeken lijstje stond, maar vlak voor het optreden werd bekend dat de band niet zou spelen vanwege ziekte van een van de leden en deze zijn krachten wilde sparen voor het optreden op zaterdag, want Jazzanova stond voor beide dagen geboekt. Omdat er geen vervangende act voor handen was ontstond er een gat in het schema, dat werd opgevuld met het nemen van een kijkje bij het London Community Gospel Choir. De spelvreugde spatte van het podium af en alhoewel het repertoire bestond uit misschien wat uitgekauwde gospelstandards, was het positivisme dat het verblijf in de Baker Street zaal deed verlengen. Inmiddels was Angie Stone aan haar optreden begonnen, de zangeres voor wie de meeste bezoekers toch wel waren gekomen. En alhoewel het een solide show was, bracht het geen vernieuwingen of verrassingen, maar met deze verwachting moet ook niet een concert van Stone bezocht worden. Ook hier weer een geoliede show van een gloedvolle zangeres, waarin alle zwarte muzikale stromingen werden verenigd in een potpourri die de aanwezigen wel aansprak. En van Angie Stone naar de Central Park zaal was slechts enkele stappen, waar Kraak & Smaak een van de afsluiters was van de eerste festivaldag. Het was vooral warm in Central Park en op het podium knetterde het behoorlijk en bereikte dat ook de kolkende zaal, die maar moeilijk tot bedaren kon worden gebracht, maar aan alles komt een eind en dus ook aan dag van MECC Jazz Maastricht.

De eerste indrukken waren gematigd positief: de auditoria van het MECC congrescentrum moet nog wennen aan een festival, want de uitstraling en aankleding waren enigszins deftig, de muzikale programmering was degelijk, soms wat weinig verrassend, maar heeft dit nieuwe festival voldoende potentie om uit te groeien naar een jaarlijks terugkerend evenement, dat goed kan bestaan naar het North Sea Jazz Festival. Alleen al omdat in het najaar het festivalseizoen zo goed als stil ligt, maar voor een paar goede concerten onder één dak altijd wel plaats en behoefte is. En er toch wel een gezellige sfeer heerstte, dat op grote festivals al lang niet meer te vinden is. Op naar dag twee met optredens van onder meer Roy Hargrove, Joe Jackson, Tuck & Patti, Nils Landgren Funk Unit en nu dan wel Jazzanova.

(wordt vervolgd…)