Kongsberg neemt onder de Noorse festivals een speciale plaats in. Het aandeel Noorse groepen en musici dat hier speelt, ligt vrij hoog. Dit jaar komen van de 60 optredende groepen in drie festivaldagen meer dan 40 uit Noorwegen en allen al 8 bands uit de regio Kongsberg, een stad 90 km met 24.000 inwoners ten westen van de hoofdstad Oslo. De andere groepen kwamen uit andere Scandinavische landen, uit Groot-Brittannië, Nederland/ Ethiopië, Spanje, Mali, Japan en de VS. Ieder jaar treedt in Kongsberg ook een nieuwe lichting opkomende jonge Noorse bands aan.

Silver City Sound

Kongsberg, ooit een belangrijk mijnbouwgebied (zilver), is nu een hightech-centrum, dat zich op veiligheids- en wapentechnologie richt (ook met vestigingen in Nederland). Aan het driedaagse festival is Silver City Sound gekoppeld, een meeting dat genodigde buitenlandse gasten (programmeurs, tourorganisaties, platenmaatschappijen en journalisten) via het festival, seminars, presentaties en ontmoetingen met vertegenwoordigers van Noorse organisaties, labels etc. een indruk, een beeld van de Noorse scene wil verschaffen. Geen showcases zoals elders gebruikelijk dus maar in plaats daarvan oriëntatie binnen het nor- male festivalbedrijf, d.w.z. steeds ook samen met concerten van niet Noorse musici. Men krijgt op deze manier een levensechte moment-opname. Additio- neel wordt in een presentatie-sessie op één musicus/één groep ingezoomd. Twee jaar gelden waren dat saxofonist Håkon Kornstad en Zanussi Five, dit jaar gitarist Stian Westerhus (van Westerhus verschijnt in september een nieuw solo album The Matriarch And The Wrong Kind Of Flowers). Kornstad en Zanussi Five spelen trouwens dit jaar op de Zomerjazz Fietstour in Groningen.

Doing It Norway

Dit jaar had het programma een nieuwe component met een opmerkelijke verandering van perspectief. In plaats van steeds maar de buitenwereld een beeld van de scene te willen presenteren, liet men voor het eerst een kijk van buitenaf op de Noorse scene zien! Daarvoor zou een erkende externe expert acht Noorse con- figuraties van musici moest kiezen c.q. samenstellen die tijdens het festival zouden optreden. Het werd “Doing It Norway”, een speciale serie binnen het festival, waar John Kelman en All About Jazz, leidend internationaal jazz-platvorm en online-magazine, als verantwoordelijken voor tekenden. Onder deze noemer traden de volgende groeperingen aan:

• Eple Trio + Karl Seglem
• Eivind Aarset/Thomas Strønen
• Stian Westerhus/Sidsel Endresen
• Elephant 9 + Reine Fiske
• Per Jørgensen and Friends
• John Balke Magnetic Book
• Mats Eilertsen Skydive Quintett
• Arve Henriksen Percussion Trio met Audun Kleive en Helge Norbakken

Met deze verandering van perspectief wordt een prikkelende focus gecreëerd en de starheid van het mecha- nisch tentoonstellen opengebroken. Ook krijgt de functie en bijdrage van de kritiek in dit deel van het mu- ziekleven een nieuwe waardering. Niet alleen een lovenswaardige, gedurfde zet maar gezien de realisatie ook een geslaagd initiatief! De serie dekte in hoge concentratie en kwaliteit het spectrum van de Noorse jazz af waarbij het concert van Per Jørgensen + Friends en het optreden van Stian Westerhus met Sidsel Endresen nog extra eruit sprongen (voor meer hierover ga naar mijn bespreking op -> All About Jazz ). Zodoende kan dit tot een scherper zicht bijdragen of zelfs als ijkpunt in een voortdurend bewegend en zich ontwikkelend veld fungeren.

Prijs

Het Kongsberg Festival kent ook de belangrijkste jazz-prijs van Noorwegen (gedoteerd met € 37.000) toe, ingesteld door DnB NOR, de grootste financiële dienstverlener van het land die ook hoofdsponsor van het festival is. Op de tweede festivaldag geeft de prijswinnaar van het voorafgaande jaar, in dit geval trompettist Arve Henriksen, een concert en op de laatste festivaldag wordt de nieuwe winnaar bekend gemaakt. Dit jaar werd het de violist Ola Kvernberg uit Trondheim. Hem viel al eerder veel lof ten deel. Ook was hij dit jaar al op de Jazzahead in Bremen te zien. Henriksen maakte in Kongsberg Kino zijn opwachting met een buiten- gewone line-up: Helge Sten (gitaar, elektronica), Terje Isungset en Ingar Zach (percussie), Theresa Skauge (dans) en Anastasi Isachsen (video). Het werd een theatrale voorstelling met fraaie muziek, een lijn die ongetwijfeld om voortzetting vraagt.

Locaties

Het festival speelt zich op aparte locaties in de stad af die allemaal op 5 a 10 minuten loopafstand liggen waarbij je steeds weer de kolkende rivier oversteekt. Zoals de Smelterij (Smeltehytta), het Odd Fellow clubhuis, de Energiemolen (Energimølla). De Smelterij doet haar naam eer aan met wat bijvoorbeeld extreem-musici als trompettist Peter Evans en pianist Agustí Fernández in duo-verband daar uit- richten. Vaak is Evans diegene die met zijn verplette- rende techniek en grensoverschrijdend spel het pu- bliek verbluft maar Fernández liet zich niet onbetuigd en haalde uit het binnenwerk van de vleugel het geluid van tien razende onweren bij elkaar en wel zodanig dat het samen met de vervormde klanken van Evans muzikaal zin maakte. Een bijzonder combinatie die bij hoge temperatuur tot een vorm samengesmolten werd.

Een bijzondere locatie is de barokkerk van Kongsberg met haar orgelwerk, 1765 door de befaamde Gottfried Heinrich Gloger gebouwd en in 2001 Jürgen Ahrend prachtig gerestaureerd. Jaarlijks vinden hier in januari een bekend orgel-festival plaats (Glogerfest- spillene). Het houten interieur en de mooie akoestiek scheppen een bijzondere sfeer waarin de voordracht een extra kwaliteit krijgt. Dat was bij het concert van Jon Balkes Magnetic Book even als bij Lizz Wright + Raul Midón het geval. Wright en Midón kwamen in deze ambiance in volle schoonheid en intensiteit tot bloei. Je kon horen hoe er geluisterd werd. Een heftig contrast met de barokkerk vormt de hypermoderne Tubaloon (ziet er net zo uit als het woord zegt), een overdekt open-air podium. Hier waren naast de Dap-Kings en The Flaming Lips de Ethiopische saxofonist Getatchew Mekuria met The Ex & Guests (Ken Vandermark (baritonsax), Xavier Charles (klarinet), Brodie West (altsax), Joost Buis (trombone) en twee Ethiopische stokkendansers) aan de beurt. Wat laatstgenoemde betreft: dat was duidelijk welgevallige andere koek voor het Noorse (en internationale) publiek. Het ontstak en knalde er onmiddellijk in, zonder omweg, denderde helder, energiek en onstuitbaar met zijn geweldig(e) hakkelende groove door. Het laat niemand onberoerd als tamboeriste Katharina Bornefeld op haar drums inzet, slecht alle barrières, werkt als een tierelier en brengt een brede grijns op alle gezichten. Volstrekt uniek (daar kijken zelfs de Noren van op) en simpelweg umwerfend. Gaaf dat op deze manier ‘oude’ muziek in zijn rauwe vorm levendig blijft en verder vooruit gekatapulteerd wordt!

Het Kongsberg Festival dat in 1964 begon, is duidelijk zichtbaar en voelbaar een community driven event. De bevolking is organisatorisch en als feestganger sterk geïnvolveerd. Het is feest in de hele stad, het krioelt van de mensen zonder dat de verschillende brandhaarden, wil zeggen stijlen van feesten en muziek bekijken, elkaar in de weg zitten, qua geluid niet, qua mensen niet. Er is massa en er is ruimte …

Foto credits: alle fotos © FOBO – Henning Bolte ©

Meer En Route:

• En route 1: Ljubljana (Slovenië), 28 – 30 juni 2012
• En route 4: Kristiansand (Noorwegen) – Punkt Festival (1), 6 sept 2012
• En route 5: Kristiansand (Noorwegen) – Punkt Festival (2), 7-8 sept 2012
• En route 6: Bari (Italië) European Jazz Network, 27-30 sept. 2012
• En route 7: Amsterdam – Dutch Jazz World Meeting 2012, 5-6 oktober
• En route 8: Impressies Jazzfest Berlin 2012
• En route 9: Den Bosch – November Music 2012: Spanning onbekende grootheden