De Britse jazzmuzikant Denis Baptiste heeft inmiddels vier albums op zijn muzikaal cv, waaronder het meest recente Identity By Subtraction (2011). Nu zit hij bij Edition Records, waar hij The Late Trane uitbrengt. Zoals de titel al aangeeft een ode aan John Coltrane.

Al van jongsaf aan is hij onder meer beïnvloed door calypso en reggae ; warme geluiden in het al te vaak regenachtige London. Zijn jeugd wordt mee beïnvloed door albums van Earth, Wind & Fire en de Skatalites en Baptiste geraakt gefascineerd door de mogelijkheden van de saxofoon. Op een dag ziet hij Courtney Pine spelen en dan gaat het saxofoonkwartje helemaal rollen. Hij verwerft enige bekendheid na opgepikt te geraken door Gary Crosby’s Nu Troop band, om nadien te debuteren met Be Where You Are waar hij enkele muziekprijzen mee in de wacht sleept. Ook latere albums worden zowel door pers als publiek lovend onthaald.

Sinds dat debuut is er ontzettend veel veranderd. Zo stonden de laatste jaren vooral in het teken van de Martin Luther King ode Let Freedom Ring waarmee hij op tournee ging.

Op The Late Trane echter verkent Baptiste vooral het minder gekende werk van halfgod John Coltrane, met focus op de “late” periode (ruwweg afgebakend: 1963-1967) van de jazzgigant, al vermijdt hij het om aan het legendarische meesterwerk A Love Supreme (1965) te komen. Die staat gekend als een wat extremistische periode, waarin Coltrane als een razende expressionist tekeer ging. Dat hield in : complexere muziek, soms zelfs naar zwaardere avant-garde neigend (de invloed van Albert Ayler, Ornette Coleman en Sun Ra), soms ronduit kosmische muziek waarin solo’s van een kwartier geen uitzondering meer waren.

Op The Late Trane vinden we die astrale, kosmische stretch niet in de hier gerepresenteerde muziek terug. Wél verzamelt Baptiste hier een aantal minder gekende Coltrane tunes om die te “herontdekken”. Niet met de intentie om die gewoon noot voor noot te hernemen, dan wel om dat minder bekende Coltranemateriaal verder te exploreren en zelfs toegankelijker te maken.

En daar slaagt ie wonderwel in, onder meer door de teugels kort en strak te houden. Interessant aan deze release is vooral dat Baptiste de vertaalslag maakt van aan het geloof schatplichtige aspiraties (Dear Lord, Transition) naar de grootstedelijke, superdiverse UK, zoals we die vandaag de dag kennen. Dat voel je onder meer aan de manier waarop hij het materiaal vertolkt en de wijze waarop de groep rond Baptiste de oorspronkelijke feel en emotie tracht te behouden.

Eind jaren ’60 was een bijzonder tumultueuze periode met veel veranderingen (de civiele rechtenbeweging, Vietnam). Nu, vijftig jaar later geldt dat nog steeds, al zijn er gewoon andere veranderingen bezig (de uitkleding van de welvaartstaat, de klimaatproblematiek, armoede en ongelijkheid die nog steeds hoog op diverse beleidsmatige agenda’s staan, enzovoort). Maar goed, we wijken af. De muziek dan maar, maestro.

Net als Coltrane zelf houdt Baptiste zich aan een kleine, maar bijzonder efficiënte en secuur spelende bezetting met onder meer pianist Nikki Yeoh, bassisten Gary Crosby en Neil Charles, en drummer Rod Youngs. Als special guest levert tenorsaxonist Steve Williamson een bijzondere bijdrage.

Binnenkomer Dusk Dawn geeft gelijk al aan waar het om gaat. Het is nog steeds “spiritual” jazz, maar prachtig herwerkt naar het heden. Niet zomaar een herinterpretatie, maar echt het resultaat van jarenlang luisteren naar die bijzondere nalatenschap van Coltrane. Luister hoe naar het einde van de opener er geflirt wordt met reggae en dub bijvoorbeeld.

De impact van Coltrane’s muziek wordt ook duidelijk via een levendige, vibrerende take van Living Space. Daarin kan Baptiste (op tenor en sopraansax) zelf natuurlijk schitteren, al geldt dat eigenlijk voor de hele groep die hier geweldig op elkaar ingespeeld is. Op een of andere manier wekt de groep rond Baptiste een spirituele bevrijding op terwijl de groep zich naar ongeziene hoogten speelt (Ascent, dat zelfs wat naar hip-hop neigt).

En net als in de muziek van Coltrane zelf gaat het om het leven zelf, al wordt dat op muziek gezet. Peace On Earth bijvoorbeeld. Een titel die heel goed aangeeft waar het om te doen is. Noties als vrede en vrijheid maken vanzelfsprekend deel uit van het lexicon waar Coltrane zich van bedient. Het opzet is het afwerpen van mentale ketenen, spirituele bevrijding door muziek.

In het midden komen we Transition tegen, die aangeeft dat zelfs in die late periode Coltrane zoekende was naar verandering, naar nieuwe geluiden en invalshoeken en dat tot op het bittere einde.

Mooi aan deze release is echter vooral dat het geen zuivere herinterpretatieoefening is, dan wel een manier om het latere, minder bekende oeuvre van Coltrane te herwerken, te herdenken door er iets eigen van te maken (de caribbean insteek van Dear Lord) en er zelfs iets aan toe te voegen (de zelfgepende composities Neptune en Astral Trane, waarin de geest van Coltrane duidelijk doorklinkt).