Deze zomer brengt Written in Music een langdurende special over de bossa nova, naast de samba de meest populaire muziek uit Brazilië. Uit welke culturele en sociale voedingsbodem ontstond bossa nova en welke songschrijvers en muzikanten maakten deze opvallende muziekstroming van de laat jaren 50 wereldberoemd? Deze week in deel 1: Braziliaanse geschiedenis

Brazilië is zonder twijfel het muzikaal rijkste land van Zuid-Amerika. Met zijn 8,5 miljoen vierkante kilometer ook het grootste land van het continent en in grootte zelfs het vierde land ter wereld. Het grenst aan bijna alle andere landen in Zuid-Amerika en is dus muzikaal beïnvloed door al die landen. De belangrijkste invloed echter komt van de Afrikanen, die als slaven naar de kusten van Brazilië werden vervoerd en zich mengden met de lokale bevolking.

Reeds eeuwen voor de jaartelling vormen zich indianengroepen rond de beddingen van de rivier de Amazone. De indianen op ontdekkingstocht spreiden zich uiteindelijk uit over de kusten van noord naar zuid. Het land wordt, voor  Europa, ontdekt door de Portugezen, onder leiding van Perdro Alvares Cabral, rond 1500, als ze voet zetten in het noordelijke Porte Seguro. Het land wordt vervolgens opgedeeld in een soort van deelstaten die onder de Portugese notabelen worden verdeeld. Halverwege diezelfde eeuw wordt ook de stad São Paulo gesticht. Rond 1926 vallen de Nederlanders het noorden van Brazilië binnen maar worden door de Portugezen verdreven. Zes jaar later hebben ze  meer succes en ze houden voor een 3 jarige periode het gebied Pernambuco in hun bezit. Het is in die tijd dat de Nederlandse invloeden, in sommige plaatsnamen zijn intrede doen. Wederom verdreven zoeken de Nederlanders uiteindelijk hun heil in het noordelijk gelegen Suriname.

De Portugezen halen in diezelfde eeuw ook Afrikanen over naar Brazilië om deze het zware werk te doen waar ze de indianen niet geschikt en sterk genoeg voor achten. Het ongelooflijke aantal van tussen de 5 en 8 miljoen Afrikanen wordt uit hun omgeving gerukt en in de boten naar de ‘andere kant van de wereld’ vervoerd. Velen halen de overtocht niet of ontsnapten van de schepen, terwijl deze in de havens liggen om ‘uitgeladen’ te worden. Het grootste percentage wat de kusten van Brazilië wel haalt wordt te werk gesteld in de suikerrietplantages. De slaven worden uitgebuit en onderdrukt. Aangezien hetzelfde met de indianen gebeurd vinden de twee groepen elkaar al snel en versmelten tot een nieuwe bevolking. Nieuwe steden worden snel gesticht. Bekend is wel dat de meeste slaven zich in het noorden vestigden en meer van de indianen bevolking zich naar het zuiden verplaatsten en zich weer vermengden met de Portugese bevolking, die zich na de overmeestering naar het land hadden verhuist.

Portugal maakt van Brazilië in de volgende eeuwen een groot en invloedrijk land. Mede door het geld wat met edelmetalen en diamant in deelstaat Minas Gerais wordt gevonden. Een politieke verandering vindt plaats met het aantreden van generaal Deodoro da Fonseca, als president van het land begin vorige eeuw. Hij schuift het Portugese koningshuis die eerder de macht had terzijde en maakt het land een republiek met Amerika als voorbeeld. Het land wordt zelfs voor een periode van 40 jaar, van 1889 tot en met 1930, de Verenigde Staten van Brazilië genoemd. Ook de tweede wereldoorlog gaat niet aan Brazilië voorbij door de grote invloed die Duitse en Italiaanse migranten op het land dan hebben. Braziliaanse militairen vechten zelfs mee in Italië. De macht is in 1930 al door generaal Vargas over genomen in een coup door het leger gepleegd. Als de tweede wereldoorlog is afgelopen laat een slimme Vargas zijn dictatuur veranderen in een, soort van, democratie en kan zo nog een presidentsperiode langer aanblijven. Een grote verandering vindt plaats in 1955 als de ‘nieuwe’ president Juscelino Kubitschek besluit om het land opnieuw te gaan herverdelen. Het grootste gedeelte van de bevolking woont aan de langgerekte kuststrook van het land of heeft zich daarheen verplaatst omdat daar de kans op werk veel groter is. Kubitschek wil een trek terug het land inwaarts gaan bevorderen en geeft opdracht een nieuwe grote stad in het midden van het land te gaan ontwerpen en bouwen. Architect en legende Oscar Niemeyer wordt gevraagd om deze grote en levensveranderende klus, te klaren. Brasilia wordt door Kubitschek gelijk gebombardeerd tot hoofdstad van het land, waar dat voorheen Rio de Janeiro was. De stad wordt als een gek gebouwd in het voorheen onherbergzame Cerrado en is reeds in 1960 in gebruik als politieke hoofdstad.

Vreemd genoeg vindt in 1964 opnieuw een militaire coup plaats. Met als reden het opkomende communisme krijgt het land wederom een militaire dictatuur die in totaal 20 jaar duurt. Het is gedurende deze tijd ook dat er aandacht komt voor de grote achterstandswijken van de grote steden in Brazilië, de zogenaamde favela’s. De favela’s zijn de regering een doorn in het oog met zijn terreur en eigen bestuur. Het militaire regime wil de favela’s afbreken, arresteert en foltert de belangrijkste leiders en transporteert meer dan 100.000 mensen naar door de overheid gebouwde wijken. Het geweld van de overheid in de favela’s is historisch. Pas in 1988 komt er volgens een federale constitutie weer een door het volk gekozen president. Fernando Collor de Mello is de president die het land na de militaire dictatuur weer mag gaan opbouwen. Fernando Henrique Cardoso, minister van financiën in het kabinet van de Mello volgt hem na 8 jaar op. Zijn opvolger is dan weer Luiz Inacio Lula da Silva, een man die het land welvarender dan ooit maakt en dus ook populairder wordt als welke president daarvoor. Zijn opvolger na 8 jaar is Dilma Roussef. Zij heeft de moeilijke taak Brazilie las sterk groeiend land op de opwaartse spiraal te houden.

Het land heeft nog steeds de meeste bevolking aan de kust wonen en telt ondertussen bijna 190 miljoen inwoners en heeft São Paolo als grootste stad met een officieel aantal van 11 miljoen, maar onofficieel met alle favela’s daarbij, van 15 miljoen inwoners.

Lees in deze langdurende special over de bossa nova verder in deel 2 van dit hoofdstuk: Brazilië, de liefde voor alle muziek en bossa nova.