In de slipstream van het Massive Attack-debuut Blue Lines, wordt Bristol begin jaren ’90 heel even het episch middelpunt van de muziekwereld. Heel even, want Britpop walst er vervolgens met heel veel bombarie genadeloos overheen. Maar niet voordat vanuit Bristol Massive Attack, Poprtishead en Tricky begin tot midden jaren ’90 de grote sterren van het moment worden.

Hoeksteen in die ontwikkeling is het album Protection uit 1994. Het album is een logische ontwikkeling voor Massive Attack ten opzichte van de voorganger, maar is er tegelijk een die veel meer de focus houdt. Waar Blue Lines muzikaal alle kanten op ging, is Protection in eerste plaats een echt ‘chill out’ album dat je het beste midden in de nacht kan beluisteren als buiten de wereld langzaam tot stilstand komt en je zelf ook in een slaaproes sukkelt.

Wat het album in 1994 zo baanbrekend maakte, is de warmte die het album heeft meegekregen. Elektronische muziek uit die periode was in veel gevallen koud en afstandelijk. Nu weet Massive Attack uiteraard ook wel goed hoe ze een vervreemdende atmosfeer moeten oproepen en dat doen ze her en der op Protection dan ook, maar het album is toch in eerste instantie een heel warme deken die zich direct al over de luisteraar heen spreidt.

De titeltrack spreekt boekdelen. Een hypnotiserende downtempo beat die praktisch ongewijzigd blijft gedurende het nummer, waar overheen Everything But The Girl-frontvrouw Tracey Thorn met zalvende stem haar bijdrage levert en waar doorheen her en der wat geluidjes worden gestrooid om de luisteraar bij de les te houden en die maken dat het nummer alsmaar aanzwelt. Het resultaat is 22 jaar later nog steeds adembenemend en verveelt geen seconde van de bijna 8 minuten dat het nummer duurt.

Op Karmacoma glijdt Massive Attack verder de duisternis in, met behulp van muzikale vriend Tricky, die er met zijn schuurpapieren schoffiestem onheilspellend doorheen rapt. In het refrein wordt een blik goed geplaatste samples opgenomen, wat hetgeen een soort Oosters/Oostbloksfeer geeft. Wat het nummer een vrij essentieel Massive Attack-nummer maakt is het feit dat de vocalen rustig worden afgewisseld tussen genoemde Tricky en Massive Attacks 3D. Waar veel hiphop door collectieven wordt gekenmerkt door rappers die elkaars teksten accent bijzetten door op gezette tijden mee te rappen, blijft de lijn hier strikt gescheiden. Luister overigens ook eens naar Tricky’s debuut Maxinquaye, waarop hij met dezelfde beat het nummer Overcome heeft gefabriceerd, of naar het Help-benefietalbum waarop Massive Attack het zonder Tricky brengt als Fake The Aroma. Alle versies blijven even sterk en bedwelmend.

Protection schakelt daarna qua tempo nog een tandje terug. Three, met zang van Nicolette Suwoton, heeft een pulserend ritme en een echoënde sample van het woordje ‘prick’ (kan ook ‘brick’ zijn, of zelfs ‘freak’) wat uitermate rustgevend werkt, waarna de pure instrumentale lounge van Weather Storm de luisteraar volledig in dromenland brengt. Hier werkt de genoemde muzikale warme deken in optima forma. Waarna Massive Attack je heerlijk toegestopt houdt met de reggae/dub van Spying Glass (met vocalen van vaste freelancer Horace Andy), het gevoel van de titeltrack voortzettende maar nét wat meer kabbelende Better Things (wederom met Tracey Thorn), om daarna naar een prachtige finale toe te werken. Eerst het duistere Eurochild, waarin Tricky weer opdraaft, maar waarin de ingenieuze beats onmiskenbaar de hoofdrol opeisen. Dat laatste geldt ook voor Sly, waarin Nicolette Suwoton de zang verzorgt, maar waarop het muzikale bed dat wordt neergelegd uitermate intrigerend is, vol duistere beats, ingenieuze samples (Sly and the Family Stone, zoals de titel al weggeeft) en zeer fraaie strijkers tillen dit nummer van de grond, waarna het erg mooie instrumentale Heat Miser de luisteraar weer terug op aarde brengt.

In 1995, na de release van Protection, startte Massive Attack het eigen Melankolic label. Hierop wilden zij bevriende artiesten alle ruimte geven om exact de albums te maken die de artiesten voor ogen hadden, zonder bemoeienis van welke labelmedewerker dan ook. Een te prijzen doel, maar bemoeienis is in die periode tegelijk ook iets wat de band intern opvreet. Want van het trio dat de basis van Massive Attack vormt, is Robert ‘3D’ Del Naja zich steeds meer als leider en richtinggever aan het profileren. Wellicht zijn de eerste breuklijntjes al zichtbaar op Protection, want om onbegrijpelijke reden heeft Massive Attack gemeend het album na de mooie drietrapsraket die Eurochild, Sly en Heat Miser gezamenlijk vormen, af te sluiten met een flauwe cover van The Doors’ Light My Fire. Die rukt in één ferme beweging de angel volledig uit het album en laat een lelijke vlek achter die maar moeilijk van het verder tamelijk perfect gelukte Protection is af te poetsen. Zou het een knieval zijn geweest om muitende bandleden tevreden te stellen? We zullen het nooit weten, maar het maakt dat Protection toch net geen meesterwerk genoemd mag worden.