×

Recensie

Electronic

12 mei 2015

Jon Hassell / Brian Eno – Fourth World Music Volume 1: Possible

Fourth World Volume 1: Possible Musics

Geschreven door: Ron de Joode

Uitgebracht door: Glitterbeat

Fourth World Volume 1: Possible Musics Brian Eno Electronic 4 Jon Hassell / Brian Eno – Fourth World Music Volume 1: Possible Musics Written in Music https://writteninmusic.com

De inmiddels bijna 80-jarige trompettist Jon Hassell is muzikaal altijd vooral serieus bezig geweest. Beïnvloed door Karl Heinz Stockhausen, gewerkt met Terry Riley, stukken van La Monte Young gespeeld en Indiaas bezig geweest met Pandit Pran Nath. Muziek die ver stond van de popcultuur dus. Toch wist Hassell in een latere fase van zijn muzikale loopbaan in de popmuziek te infiltreren. Maar in de 70’s was hij nog vooral met andere dingen bezig.

Het was Brian Eno die Hassell liet kennismaken met de projecten en de mensen met wie hij bezig was. En Eno was na Roxy Music een behoorlijk gerespecteerd iemand die serieus werd genomen en die bovendien niet werd tegengesproken. Weliswaar niet de uitvinder van ambient, maar wel iemand die die minimale muzikale stijl naar een breder publiek heeft gebracht, resulteerde de kennismaking met Hassell in het eerste deel van een serie die Fourth World werd genoemd. Muziek uit de eerste wereld vermengd met invloeden uit de derde wereld om dan vervolgens uit te komen op muziek die in de Vierde Wereld thuishoorde.

Fourth World Volume 1: Possible Musics was het begin van een niet gering aantal albums van Hassell die in de loop van de jaren daarna verschenen en waar de stijl, die op Fourth World Vol. 1:Possible Musics, verder werd uitgebouwd en geperfectioneerd.

Jarenlang was het album out of print (OOP), daardoor zeer hard-to-find en werden debiele prijzen gevraagd voor tweedehands exemplaren. Het kleine Glitterbeat-label heeft uiteindelijk dit invloedrijke album opnieuw uitgebracht en is het daardoor weer bereikbaar voor de de mensen die Possible Musics in 1980 en daarna hebben gemist.

En tegenwoordig is het bij reissues maar de vraag welke bron is gebruikt en daarmee de geluidskwaliteit wel of niet te pruimen is. Want het komt de laatste tijd maar al te vaak voor dat reikhalzend wordt uitgekeken naar lang onvindbare titels die opnieuw worden uitgebracht en wanneer die titels er eindelijk zijn baggerslechte remasters bevatten, opnames van onduidelijke herkomst zijn gebruikt of – nog erger – de reissue gewoon een ordinaire, amateuristisch vervaardigde vinylrip is. Gelukkig is dit bij deze Glitterbeatversie niet het geval en klinkt Fourth World Volume 1: Possible Musics zoals het hoort: mint en crispy.

Wie wel eens wat van Jon Hassell heeft gehoord (bewust of onbewust) weet dat zijn muziek veel van de luisteraar vergt. Rechtstreeks afgeleid van de minimal music, aangevuld met invloeden uit Afrika en Azië is de uitkomst een soort wereldmuziek, die door sommige mensen als te kunstluizerig en als onnodige hoogdraverij wordt omschreven en ervaren. Kunstluizerige flauwe kul dus. De waarheid en kwaliteit van de muziek ligt – zoals altijd – ergens in het midden.

Hassell is trompettist, alhoewel die zuigende geluiden niet echt uit die toeter lijken te komen. Maar via allerlei electronische bewerkingen en omwegen en de manier van bespelen heeft Hassell in de loop van de jaren een unieke stijl ontwikkeld en is die sound dan ook meteen herkenbaar. Want een imitatie daarvan is meteen dan ook een imitatie en waagt niemand zich dan ook eraan. Tegelijkertijd ligt daardoor de verveling en eentonigheid dan ook gevaarlijk op de loer. Maar wanneer Hassell met mate wordt geconsumeerd dan is het allemaal te harden.

Op Fourth World Volume 1: Possible Musics nemen Eno en Hassell in sommige nummers ruim de tijd: zo klokt Charm (Over ‘Burundi Cloud’) bijna 21 minuten en 30 seconden. Ook de opener Chemistry is met bijna 7 minuten ruim bemeten in de playtime. Het album telt dan ook slechts zes nummers, waarvan het eerder genoemde Charm (Over ‘Burundi Cloud’) op de LP-versie de gehele tweede plaatkant bestrijkt.

Met een totale speelduur van drie kwartier (de gebruikelijke speeltijd van een LP in de 80’s) lijkt het snel voorbij te zijn met de muziek van Eno en Hassell, maar vooral in Charm lijken die 21:30 mins wel een eeuwigheid te duren. Op Fourth World Volume 1: Possible Musics zijn dan ook geen uitgewerkte composities te vinden, maar zijn het veelal uitgebreide, impressionistische klanktapijten met een minimale variatie en invulling en waarover Hassell zijn wijdse trompetgeluiden uitstrooit. Meer dan een loop, spaarzame percussiegeluiden en een zuigende trompet zijn niet nodig om de sfeer te bepalen. Voor ambient klinkt het soms wat te opdringerig, alhoewel het prima als medidatiemuziek kan dienen. Voor wie indertijd popmuziek gewend was en op de naam van Brian Eno dit album aanschafte was de verrassing groot wat er op te horen was. Simultaan hieraan opende het wel weer nieuwe muzikale poorten naar voor popliefhebbers onbekende, maar zeker boeiende muziek.

Fourth World Volume 1: Possible Musics heeft 35 jaar later nog niks aan kracht ingeboet en klinkt de muziek niet gedateerd. Dat komt vooral doordat het nog steeds ver af staat van de popmuziek en daardoor enige referentie mist. Het was toen al redelijk vernieuwend, alhoewel in de minimal music vergelijkbare methodieken al langer werden toegepast, maar het grote verschil was dat Hassell en Eno met hun muziek het poppubliek bereikten. Hassell heeft nadien nog veel vergelijkbare albums gemaakt, die soms nog net geen blauwdruk waren van dit album. Zo is de opvolger Dream Theory in Malaya : Fourth World Volume Two een logisch vervolg is op Volume 1 en zou ook samen met het eerste deel beluisterd moeten worden. Hassell werd naar aanleiding van die albums opeens veel gevraagd door popluitjes: David Sylvian, Talking Heads en Tears For Fears maakten van zijn virtuositeit gebruik.

Nog steeds zal Fourth World Music Volume 1: Possible Musics voor de gemiddelde luisteraar geen gemakkelijke kost zijn en zal een nummer als Charm (Over ‘Burundi Cloud’) door de meeste mensen niet voor de volle speelduur beluisterd worden, toch is dit album in het genre een klassieker en is het goed dat het weer bereikbaar is geworden middels deze reissue. Het kan in elk geval de aanleiding zijn om meer van Jon Hassell te gaan beluisteren, want alhoewel zijn muziek spaarzaam ingekleurd is, is Hassell door zijn aanpak en achtergrond door de jaren heen altijd een interessant personage geweest, die zijn stempel heeft gedrukt op bepaalde delen van de popmuziek. Bloemen voor Glitterbeat die Possible Musics Volume 1 uit de obscuriteit heeft gehaald en de mogelijkheid biedt om dit puike album tegen een schappelijke prijs te kunnen aanschaffen. Bij voorkeur in gestrekte houding ondergaan.

Tracklist Fourth World Music Volume 1: Possible Musics

  1. Chemistry – 6:50
  2. Delta Rain Dream – 3:26
  3. Griot (Over ‘Contagious Magic’) – 4:00
  4. Ba-Benzélé – 6:15
  5. Rising Thermal 14° 16′ N; 32° 28′ E – 3:05
  6. Charm (Over ‘Burundi Cloud’) – 21:29