De eerste week van september maakte Brian Eno met staff kwartier in Kristiansand, de stad op het zuidpunt van Noorwegen aan de Skagerrak en bepaalde daar het gezicht van de achtste editie van het inmiddels be- faamde Punkt Festival.

Punkt-cirkel

Het driedaagse Punkt is niet alleen een festival met een bijzonder concept (zie Written In Music) maar vooral ook een speciale belevingswaarde. De founding fathers zijn Jan Bang en Erik Honoré, twee musici die sinds vele jaren een hecht producenten-koppel, en tweemanschap van soundsculpturers en de kern van een groep van musici vormen die van begin af aan nauw bij het festival-gebeuren betrokken zijn zoals Nils Petter Molvær, Sidsel Endresen, Jon Hassell, David Sylvian, Arve Henriksen, Eivind Aarset, Håkon Kornstad, Lars Danielsson en ook daarbuiten veelvuldig met elkaar samenwerken. Het is geen stijl-homogeen gezelschap maar wel één dat een manier van denken en doen gemeenschappelijk heeft. Bang en Honoré trekken met een lokaal netwerk van helpende handen niet alleen musici en groepen van naam naar hun stad maar vooral een trouwe bezoekersschare uit alle delen van de wereld. Het bijzondere concept brengt een flow van constant- heid en verandering met zich mee. Wil zeggen: ieder jaar zijn er andere focuspunten en bezettingen.

In 2011 drukte David Sylvian als Artist in Residence – en artistiek nauw met musici uit het Punkt-cirkel verbonden – een stempel op het gebeuren. Deze acht- ste editie was in meerdere opzichten speciaal. Ten eerste doordat Bang en Honoré nog een stap verder gingen en de programmering in handen van Brian Eno als curator legden. Ten tweede omdat het festi- val dit jaar voor het eerst in het gloednieuwe Kilden-gebouw direct aan de zee en vlakbij de visafslag ge- legen plaatsvond. Er was dit jaar in dubbel zin meer ruimte, qua gebouw en in het aantal concerten en re- mixes, nl. telkens drie per avond plus 2 extra middag- concerten (zonder remix) wat allebei goed uitwerkte.

Enoscence

Wat de programmering betreft was er even als voorgaande jaren sprake van een mooie verscheidenheid met muziek uit uiteenlopende hoeken en met een verscheidenheid aan stijlen (voor 2011 zie het verslag op All About Jazz en voor 2010 zie mijn eigen verslag op Gallery of Tones). Improvisatie is uiteraard de basis van de remix-delen maar aan de “input”-kant ontbrak het jazz- en improvisatie-element bijna geheel. Maar juist ook dat is Punkt. Punkt is niet eenkennig en werkt met alle muziek die iets biedt en transformeerbaar is. Dat wil zeggen dat musici en groepen bereid moeten zijn hun gespeelde muziek direct voor herbewerking in een live-laboratorium uit handen te geven. Zodoende gaat het hier niet in eerste instantie om de grote namen (die wel degelijk aanwezig zijn) maar om open muzikale processen waardoor een speciale spanning ontstaat. Punkt is daarbij altijd goed voor verrassingen. Zo dook tijdens de 2010-editie ineens Led Zeppelin bassist John Paul Jones als mystery-guest op het podium op om te spelen. Sindsdien speelt hij ook buiten Punkt regelmatig met de Noorse improvisatie-groep Supersilent (Arve Henriksen, Helge Sten, Ståle Storløkken).

Brian Eno is bepaald geen nieuweling voor Punkt. Reeds in 2006 werden werken van hem uitgevoerd en in 2008 was hij zelf als gast deel van het programma maar het is dan nog wel een hele stap het programma met negen groepen in te vullen. Eno nam de uitnodi- ging voor Punkt graag aan. Ze stelde hem naar zijn eigen woorden in de gelegenheid, weer naar muziek buiten zijn eigen werkveld te luisteren. Het werd een programma zonder nostalgische vleugjes of voorspelbaarheid. Zes keer pop van het andere soort en drie keer muziek van het nauwelijks nog in te delen soort. Al met al wel een programma van een duidelijk Eno-signatuur. Veel onbekends voor menige bezoeker. Die kwamen wel in grote getal af op de naam Eno. De zaal met een capaciteit van iets meer dan 1100 stoelen was doorgaans goed bezet.

Avond 1, donderdag

Goede voortekens maar de start met de jonge Britse band S.C.U.M en de eveneens Britse remix van Marconi Union viel een beetje tegen. Amber Hands van S.C.U.M debuut- album Again Into Eyes (september 2011, productie Ken and Jolyon Thomas) was het eerste dat bij Eno tijdens zijn verkennen- de luistertocht bleef hangen. De muziek zweeft en beukt tegelijk met slingerende vocals van frontman Thomas Cohen: bass-driven electronic No Wave, engulfed live by acid-test smoke and lights. Goede ingrediënten bij S.C.U.M en veel attitude maar het hakt er nog niet al te diep in. De eerste live-remix van Marconi Union met d’r “widescreen electronica” kwam nog niet echt goed van de grond. Te veel dubachtige monotonie. De groep werd door Time Magazine in 2011 bij de categorie ‘Inventors of the Year’ gerekend.

VIDEO – S.C.U.M – Amber Hands

VIDEO – Marconi Union – Weightless

Heel andere koek waren de andere twee acts. Eerst Three Trapped Tigers en dan de onnavolgbare Reggie Watts die ontegenzeggelijk veruit de meeste toeschouwers trok (hij was twee dagen later nog op Vlieland te zien).

Three Trapped Tigers komt voort uit het improviserende duo Tom Rogerson (piano, keyboards, voice) en Matt Calvert (guitar, synths, electronics). Het duo werd na enige tijd met drummer Adam Betts op hoger kracht vervolledigd en compositorisch vervolmaakt. Hun optreden liet niets te wensen over, krachtig, pakkend, hout snijdend. Hard en niets ontziend om een goede reden – just for the music’s sake. Het is een band die er op elke plek onder alle omstandigheden helemaal voor gaat.

VIDEO – Three Trapped Tigers – ‘7’ live

Zij werden door het beproefde Punkt-team live ge- remixed: Eivind Aarset (gitaar, electronics), Arve Henriksen (trompet, vocals, electronics), Jan Bang en Erik Honoré (electronics). De remix hield het gesampelde drumwerk van Adam Betts mooi onder het asfalt waar het doorcrashte en dreunde en legden er slingerende, cirkelende klanken van Jon Hassel formaat over heen die ook in schrille kwaliteiten formidabel werkten wat door het fraaie gitaarwerk van Eivind Aarset op een nog hoger plan belandde. Hier was ze dan weer, de hoge improvisatorische live-remix kwaliteit: van- uit een stevige gemeenschappelijk ervaring opereren, op intuïtie bouwen, snel kunnen reageren. Zelfs als het rustig vloeit moeten de spelers vaak binnen een fractie van een seconde reageren. Hier was het oude alfa -room*-gevoel weer bijna terug. Bijna, want het was even wennen aan de grotere ruimte en het verhoogde podium waardoor musici op een presenteerbladje zaten in plaats van tussen de toeschouwers op hetzelfde level.

Het optreden van Reggie Watts daarna was de geweldige climax van de avond. Watts is een fenomeen in meer dan één opzicht. Intellectueel scherpe commentaren, meesterlijke beheersing van de looping machine, ongelofelijke zanger en raak acteer-talent. Hij is het remixing-principle zelve, in woord, tekst, verhaal, ritme, zang, acteren, op de hak nemend jongleren, erin- en eruit glijden uit gespreks- en zanglagen en met even veel gemak er volop in duiken. Wie en wat er ook langskomt van Sly Stone tot Curtis Mayfield en Marvin Gaye, het is soms origineler dan het origineel, met een diepe muzikale laag en con- stant formidabel getimede glimlach en spot. Bill Cosby en Bobby McFerrin op hoger plan bijeengebracht. McFerrin heeft de weg hiervoor gebaand maar hij zou bijna nog jaloers kunnen worden op zijn expanderende sophisticated update. This is heavy shit, heavy shit voor de goede droge lach (net als bij wijn). Dubbele bodems te over en tussendoor steeds voor een fractie van een seconde goed getimed aanhouden en betekenisvol kijken. Zijn afsluitende Norwegian Folk Song Remix met constante wisseling van stemlagen, stemmen en stijl groeide uit tot een hilarisch meesterstuk.

VIDEO – Reggie Watts VIDEO – Reggie Watts VIDEO – Reggie Watts

Na dit hoogtepunt keek iedereen uiteraard reikhalzend uit naar de live-remix van meester Eno himself. Live is natuurlijk iets anders dan in de veilige studio-situatie. En wat zou je aan de belichaming van het remix-principe nog kunnen remixen? Precies daar- mee leidde Brian Eno gelijk zijn live-optreden (spanningsverhogend) in: “Reggie, the ultimate remixer” – het leek onbegonnen werk maar hij zou het – samen met Peter Schwalm – toch doen! En wat deden Eno en Schwalm? Ze katapulteerden Reggie op de ambient-baan outer space in (de echo’s van Reggies mondproductie werden natuurlijk alleen maar meer en meer ruimte-vullend hoe dieper het de ruimte in ging) …… Maar Eno en Schwalm wilden Reggie’s steemgeest niet à la Cage forever door outer space laten dwaalgalmen. Ritmisch donderende golven met … wanna know more … wanna know more … zetten op en door en door en hun weg naar Eno’s stem vonden die het in de microfoon schreeuwde en zong … wanna know more … wanna know more … . Live remix, remix life!

Mooie spanningsboog en geweldige climax op de eerste avond!

wordt vervolgd zie deel 2 -> HIER

* Alfa-room: op de oude festival-plek heette de zaal waar de remixes plaatsvonden alfa-room.De aanduiding werd meegenomen naar het nieuwe gebouw. Alfa-room staat voor live-remix.

Foto credits: alle fotos © FOBO – Henning Bolte ©

Meer En Route:

• En route 1: Ljubljana (Slovenië), 28 – 30 juni 2012
• En route 2: Kongsberg (Noorwegen), 4 – 7 juli 2012
• En route 5: Kristiansand (Noorwegen) – Punkt Festival (2), 7-8 sept 2012
• En route 6: Bari (Italië) European Jazz Network, 27-30 sept. 2012
• En route 7: Amsterdam – Dutch Jazz World Meeting 2012, 5-6 oktober
• En route 8: Impressies Jazzfest Berlin 2012
• En route 9: Den Bosch – November Music 2012: Spanning onbekende grootheden