×

Artikel

10 augustus 2020

Postpunk Nederland

Postpunk Nederland: Toylets / The Serenes

Geschreven door: Edwin Hofman

Vandaag werd bekend dat op vrijdag 7 augustus, volkomen onverwacht, Paul Dokter, songschrijver/zanger/gitarist van The Serenes is overleden. Dokter overleed aan een hartaanval en werd slechts 59 jaar oud.

Met het heengaan van Dokter nemen we afscheid van een muzikant die medeverantwoordelijk was voor een van de mooiste Nederlandse gitaarplaten aller tijden: Barefoot And Pregnant van The Serenes. Nadat Dokter al naam had gemaakt aan het begin van de jaren tachtig, met de sfeerrijke new wave/postpunk van Toylets, bereikt hij, samen met Theo de Jong (zang/gitaar), Ale Bosma (bas) en Joan Hooghiemstra (drums), als The Serenes in 1990 grote hoogten met de debuutplaat Barefoot And Pregnant, een wonderschone, romantische en poëtische gitaarplaat die lijkt te zijn ontsproten aan velerlei zinnenprikkelende landschappen; dan weer klein en intiem, dan weer krachtig uitwaaierend; maar altijd atmosferisch en impressionistisch.

The Serenes spelen door heel Nederland en mogen op veel waardering rekenen, al blijft een echte doorbraak uit. De band doet bovendien weinig mededelingen over de muziek en huldigt het principe dat de kunstenaar ondergeschikt is aan zijn schepping. Als The Serenes in 1993, met de nodige vertraging, het tweede album Back To Wonder uitbrengen, is Paul Dokter er niet meer bij. Hij duikt nog even op met de band Sunstone Cruiser en blijkt later ook weer muziek te maken met Theo de Jong, maar daar is weinig van naar buiten gekomen.

Naar aanleiding van de documentaire De Myte Fan The Serenes in 2014 geven aansprekende muzikanten als Jelle Paulusma (Daryll-Ann), Jacob de Greeuw (Johan) en Anne Soldaat (Daryll-Ann) nog eens blijk van hun liefde voor The Serenes en dat memorabele debuutalbum. De plaat is een jaar eerder door het label Re: (een sublabel van Excelsior) opnieuw uitgebracht, inclusief interessant bonusmateriaal. Paul Dokter verzorgt bij deze fraaie uitgave de bijzondere liner notes die terugvoeren naar de late jaren tachtig en vooral 1990, het jaar waarin Barefoot And Pregnant werd opgenomen: ‘En we leefden als goden: we dronken de seizoenen en laafden ons aan ieder vergezicht.’

In 2011 blikte Written in Music, in het kader van de reeks Postpunk Nederland, terug op Toylets en The Serenes. Hieronder het verhaal.

Het Friese Toilets wordt eind jaren zeventig opgericht en bestaat uit Paul Dokter op zang en gitaar, Gerard Terwisscha Van Scheltinga op bas en Peter Waterlander op drums. In 1980 verschijnt op het jonge onafhankelijke label Top Hole de single Boxjunction / Life At The Twelfth. Hoewel kant B op naam staat van Subsequent Pleasure betreft het hier ook Toilets. De single wordt positief ontvangen in de muziekpers.

In 1981 brengt de band de single An Unspoiled Land uit. Ook deze single krijgt goede pers. Vanuit Engeland toont het label Korova belangstelling. Korova bracht in 1980 platen van Echo & The Bunnymen en The Sound uit, bands die uit een vergelijkbaar vaatje tappen. Op verzoek van Korova verandert de band de naam van Toilets in Toylets. Helaas gaat de deal met Korova uiteindelijk niet door. Toylets is desondanks vrij succesvol begin jaren tachtig. De band vraagt de jonge Jan ten Boom als manager die daarmee zijn eerste stappen als artiestenmanager zet. Het trio treedt op in zalen als Paradiso, Melkweg en het Paard van Troje. Toylets doet voorprogramma’s voor Orchestral Manoeuvres in The Dark, 999, Teardrop Explodes, Passions en Chords.

It's Like A Daydream, Exploding AgainIn 1982 komt de band met de eerste elpee: It’s Like A Daydream, Exploding Again. De plaat laat een eigenzinnig geluid horen. De vocalen en gitaren doen soms dan wel wat denken aan The Cure, de band benadrukt ten stelligste niet door de Engelsen beïnvloed te zijn. Toylets laat zich inspireren door andere, jonge, niet nader genoemde Engelse bands die er niet voor terugdeinzen te experimenteren. Binnen Nederland zijn er eigenlijk geen referentiepunten, al is de muziek van het Brabantse Neon vergelijkbaar.

Toylets laat op It’s Like A Daydream, Exploding Again dus horen niet bang te zijn te experimenteren. De plaat opent met het atmosferische, akoestische en instrumentale Labi en sluit af met het percussieve slotakkoord van It’s Like A Daydream, Exploding Again. Daartussen schotelt de band een aantal sfeervolle, bijtende wavesongs voor. Op de single An Unspoiled Land en op These Evenings staat de boog continu gespannen. From One Second To Ninety Days is de opzwepende opmaat voor het fraaie uptempo Ancient Places, een ander hoogtepunt op de plaat. De ritmesectie is vrijwel continu prominent aanwezig en op Marble Arch House doet de band een nog flinke scheut funk in de muziek.

Verder plaatwerk van Toylets blijft uit, al duikt Paul Dokter later op in The Serenes, de Friese band die in de eerste helft van de jaren negentig naam maakt.

The Serenes

The Serenes-artikelPaul Dokter richt zes jaar na het verscheiden van Toylets met Theo de Jong The Serenes op. De band opereert vanuit het Friese Joure. In 1990 trekken de Friezen onverwacht veel aandacht met de debuutplaat Barefoot And Pregnant en de singles Rebecca (You’re Gonna Be Allright) en Abiding Place. De muziek van The Serenes blijkt van grote schoonheid: atmosferische, romantische en ‘noordelijke’ gitaarmuziek. De muziek ademt grandeur en donkere romantiek, een sfeer waarmee vergelijkbare bands als Echo & The Bunnymen en The Chameleons zich eerder wisten te onderscheiden.

Barefoot And PregnantBarefoot And Pregnant opent met Voodoo Economics, een onweerstaanbare indiepopsong met stevig gitaarwerk en een prachtig melancholiek slotakkoord waarop het hiernavolgende, rustieke Beneath The Canopy indrukwekkend voortborduurt. De single Abiding Place is een song vol kracht en prachtige gitaren, onderbroken door een welgemikte en fraai uitgewerkte break. The Serenes wisselen romantische, breekbare en soms bijna sentimentele songs af met meer ontspannen, poppy nummers om af en toe flink uit te pakken op het gitaarfront. In Trip Down Memory Street komt dit samen en wisselt de band gitaarerupties af met de rust (en kerkklokken) van de nacht.

De Friezen belanden met hun plaat in de OOR-Top 10 van 1990 en spelen de jaren erna door heel Nederland, waaronder een aantal keer op Noorderslag. De tweede plaat verschijnt echter pas in 1993. Tegen die tijd maakt bandlid van het eerste uur Paul Dokter al geen deel meer uit van de band. Ook bassist Ale Bosma is vertrokken. Hij wordt opgevolgd door Pyter Kuipers, die ooit deel uitmaakte van Christ In Concrete. Het twee album van The Serenes heet Back To Wonder en wordt geproduceerd door de Amerikaanse producer Lou Giordano, die eerder al werkte met belangrijke gitaarbands als Hüsker Dü, Moving Targets, Mission of Burma en Lemonheads.

Back To WonderBack To Wonder klinkt dan ook goed en is wederom een mooie plaat, mede dankzij de single Every Sunday, een nummer dat nog eens laat horen dat The Serenes tot mooie dingen in staat zijn. Ook de lange titeltrack van het album is een indrukwekkende tour de force. Back To Wonder kent wederom een fraaie mix van pittige, uptempo songs als Feel Me, Wider Green en meer breekbare, langzame nummers als Here en Spirit (Let Me Walk with You). De plaat betovert minder dan Barefoot And Pregnant maar vormt wel een beter geheel en moet toch ook over de grens kunnen scoren. Om dit sneller te kunnen bewerkstelligen worden nog twee singles van de plaat getrokken: Here en Feel Me.

OOR treft de band in het najaar van 1993. Over het vertrek van Paul Dokter vertelt Theo de Jong: “Het vertrek van Paul is een logische ontwikkeling geweest. Toen ons debuut Barefoot And Pregnant uit was, kwamen er door de vele optredens spanningen in de band. Ook tussen Paul en mij. Paul woonde bovendien in Emmen, moest steeds met het openbaar vervoer naar Joure en hij was dat gereis na tien jaar strontzat”.

The Serenes ParadisoDe Jong kampte bovendien enige tijd met een writers block, maar wist hier mee af te rekenen: “Door de buitenlandse reacties op mijn nieuwe songs, kreeg ik zoveel zelfvertrouwen dat ik het ene nummer na het andere schreef. Colin Newman, mijn grote held uit Wire, vond mijn composities sterk en heel onschuldig”.

Back To Wonder wordt alleen in de Benelux uitgebracht, tot frustratie van de band. “Het wordt tijd dat Nederland internationaal een rol gaat spelen. Dat kan alleen als de platen ook over de grens worden uitgebracht. Bands als Urban Dance Squad en Bettie Serveert doen niet onder voor buitenlandse groepen”.

“Als ik de reacties uit Amerika moet geloven, kan Back To Wonder ontzettend veel airplay krijgen op de college-radio’s. Wij hebben iets in onze muziek dat Amerikaanse bands niet hebben. En nooit zullen krijgen. Een sfeertje dat moeilijk te omschrijven is. Noem het iets noordelijks of landelijks”.

De band doet de nodige cluboptredens en maakt een clip bij Back To Wonder, maar de internationale doorbraak van The Serenes blijft spijtig genoeg uit. Midden jaren negentig valt het doek voor de band. Theo de Jong is al snel terug met de band Slide, die vanaf 1997 als Simmer door het leven gaat. Hiermee maakt hij het prima Mothertongue en speelt hij op Lowlands in 1997. Dit zijn echter tevens de laatste grote wapenfeiten van de band.

Voorgaande artikel Postpunk Nederland: The Dutch / Tent / W.A.T.
Volgende aflevering Postpunk Nederland: The Visitor / Social Security / Christ In Concrete