The Queen Is Dead is de eerste plaat van The Smiths die een Deluxe-behandeling ten deel valt. Deze keuze lag voor de hand daar het album uit juni 1986 binnen het compacte maar hoogstaande oeuvre van de band vaak als het beste werk wordt gezien.

The Smiths hadden zich destijds in Groot-Brittannië inmiddels al ruimschoots bewezen maar de bandleden waren eind 1985, ten tijde van de opnamen van de opvolger van Meat Is Murder, van mening dat het allemaal nog net even beter kon. En dat was ook zo; met The Queen Is Dead gingen The Smiths definitief ‘down in musical history’.

De plaat herbergde de prachtsingle The Boy With The Thorn In His Side uit 1985, alsmede de instant-klassieker Bigmouth Strikes Again, dat in mei 1986 op single was uitgebracht. Die andere memorabele single uit dat jaar, Panic, stond overigens niet op The Queen Is Dead.

De eerste twee albums van The Smiths klonken niet altijd even optimaal. Dat het desondanks toch zulke klassiekers werden zegt veel over de kwaliteit van het songmateriaal. The Queen Is Dead profiteerde niet alleen van geweldig songmateriaal, ook het geluid was beter, mede dankzij engineer Stephen Street.

De krachtig rockende opener van de plaat – en titelsong – maakte dit direct al duidelijk: een nietsontziende ritmesectie met daarbovenop Marr die zich uitleefde op de wah wah. The Smiths rockten als nooit tevoren. Met Morrissey, die niet veel hoop meer had voor Engeland maar toch een lach wist op te wekken: ‘So I broke into the palace, with a sponge and a rusty spanner / She said “I know you and you cannot sing” / I said “That’s nothing you should hear me play pi-ano”’.

The Smiths tikten het hoge niveau van de titelsong en de singles nog een aantal keer aan op de plaat: I Know It’s Over was meeslepend, bijna schaamteloos sentimenteel en onontkoombaar. There Is A Light That Never Goes Out was een bloedmooie albumtrack die door de jaren heen alleen maar aan waardering zou gaan winnen. Daaromheen bleef de band prikkelen en amuseren om zo tot een bijzonder uitgebalanceerd geheel te komen. Het alternatieve, literaire zomerliedje Cemetry Gates, het lichtelijk bizarre Vicar In A Tutu, het diepe Never Had No One Ever, de tik naar Rough Trade baas Geoff Travis, Frankly Mr. Shankly, en de opvallende afsluiter Some Girls Are Bigger Than Others.

De 2017 remaster laat een helderder, opener en verzorgder geluid horen waarin af en toe wat details aan het licht komen die voorheen niet opvielen. Al met al een welkome opfrisbeurt, al had vooral de debuutplaat uit 1984 daar meer behoefte aan.

De tweede disk laat demo’s en B-kantjes van de toenmalige singles horen. Opvallend: Never Had No One Ever met een flinke rol voor trompet, een langere versie van The Queen Is Dead en kleine tekstuele wijzigingen in I Know It’s Over. Het drogere demogeluid is zoals gewoonlijk wel weer even wennen al kan Cemetry Gates een zekere elegantie niet worden ontzegd en klinkt The Boy With The Thorn In His Side al behoorlijk warm en rijkgevuld. Deze demo-mix kwam eerder dit jaar overigens al uit, ter gelegenheid van World Record Store Day.

De B-kantjes mochten en mogen er wezen: het indringende Rubber Ring en het piano-wiegeliedje Asleep, terug te vinden op The Boy With The Thorn In His Side. Bigmouth Strikes Again ging destijds vergezeld met het lekker groovende, instrumentale Money Changes Everything en het bleke Unloveable.

Ondanks het succes was 1986 voor The Smiths een hectisch en bepaald geen gemakkelijk jaar. Mike Joyce werd tijdelijk uit de band gezet vanwege heroïnegebruik en Johnny Marr bezweek bijna onder de druk van de hooggespannen verwachtingen, de verplichtingen als medebandleider en een zucht naar de fles. Daar kwamen langlopende meningsverschillen die de band met label Rough Trade had nog eens bovenop. Tegen deze achtergrond gingen The Smiths in de zomer van 1986 op tournee door de Verenigde Staten. Er circuleerden online al de nodige prima registraties (Los Angeles bijvoorbeeld) maar op deze reissue is dan eindelijk een officiële live-opname te vinden: Boston, 5 augustus 1986. Het is een mooie aanvulling die deze reissue vanzelfsprekend een levendige extra context geeft, al maakt het officiële, posthume live-album Rank (1988) toch meer impact.

De reissue is verkrijgbaar in de volgende formats: 3CD + DVD deluxe. De DVD bevat de 2017 master van het album in 96kHz / 24-bit PCM stereo plus The Queen Is Dead – de experimentele promotiefilm van Derek Jarman, met daarbinnen ook de clip van Panic, destijds regelmatig op tv te zien. Er is ook een 5-LP box set en een 2CD-editie (zonder de concertregistratie).

Het extra materiaal bij The Queen Is Dead is al met al mooi meegenomen maar niet altijd essentieel. Daar komt bij dat men het originele artwork, met dat fraaie Engelse groen, heeft losgelaten ten faveure van mooi, maar minder origineel zwart-wit en andere foto’s. De serie van een langzaam vervagende Big Ben is mooi karakteristiek maar we hadden er toch best graag de klassieke bandfoto’s uit Manchester van weleer weer bij gehad. Maar goed, alles beter dan een doos met het originele album aangevuld met uren overbodig restmateriaal. Wat dat betreft blijft deze reissue behoorlijk to the point.

Als album staat The Queen Is Dead nog steeds fier overeind en dankzij de 2017 master klinkt deze klassieker net even beter dan voorheen. De basis van 31 jaar geleden was echter al goed genoeg natuurlijk. Om tot slot de band nog maar eens te citeren:

But don’t forget the songs
That made you cry

And the songs that saved your life

Yes, you’re older now
And you’re a clever swine

But they were the only ones who ever stood by you.

Tracklisting The Queen Is Dead:

Disc 1
01 The Queen is Dead (2017 Master)
02 Frankly, Mr. Shankly (2017 Master)
03 I know it’s Over (2017 Master)
04 Never Had No One Ever (2017 Master)
05 Cemetery Gates (2017 Master)
06 Bigmouth Strikes Again (2017 Master)
07 The Boy With the Thorn in His Side (2017 Master)
08 Vicar in a Tutu (2017 Master)
09 There is a Light That Never Goes Out (2017 Master)
10 Some Girls Are Bigger Than Others (2017 Master)

Disc 2
01 The Queen is Dead (Full Version)
02 Frankly, Mr. Shankly (Demo)
03 I know it’s Over (Demo)
04 Never Had No One Ever (Demo)
05 Cemetery Gates (Demo)
06 Bigmouth Strikes Again (Demo)
07 Some Girls Are Bigger Than Others (Demo)
08 The Boy With the Thorn in His Side (Demo Mix)
09 There is a Light That Never Goes Out (Take 1)
10 Rubber Ring (Single B-Side) [2017 Master]
11 Asleep (Single B-Side) [2017 Master]
12 Money Changes Everything (Single B-Side) [2017 Master]
13 Unloveable (Single B-Side) [2017 Master]

Disc 3 — Live in Boston
01 How Soon Is Now?
02 Hand In Glove
03 I Want The One I Cant Have
04 Never Had No One Ever
05 Stretch Out And Wait
06 The Boy With The Thorn In His Side
07 Cemetry Gates
08 Rubber Ring/What She Said/Rubber Ring
09 Is It Really So Strange?
10 There Is A Light That Never Goes Out
11 That Joke Isn’t Funny Anymore
12 The Queen Is Dead
13 I Know It’s Over

DVD

The Queen Is Dead on 96khz / 24-bit pcm stereo.

The Queen Is Dead – A film by Derek Jarman.