×

Artikel

28 maart 2019

Read in English

Mijn leven met Scott Walker, een persoonlijke herinnering

Geschreven door: Dick Hovenga

De dood van Scott Walker heeft een gat in mijn hart geslagen. Die zo kenmerkende intense prachtstem emotioneert me vandaag de dag nog steeds zoals ik hem de allereerste keer hoorde. Zijn songs en zijn albums behoren tot het allermooiste dat ik in mijn leven hoorde en zullen tot aan mijn eigen dood mijn leven blijven verwarmen.

In 2017 organiseerde ik samen met Simon Raymonde (Cocteau Twins/Bella Union) en dirigent/arrangeur Jules Buckley (Metropole Orkest, The Heritage Orchestra) een groots Scott Walker tribute concert onder de titel The Songs Of Scott Walker 1967-1970 in de Royal Albert Hall. Dat maakt dat mijn herinneringen aan Scott Walker verder gaan dan de muziek alleen. Ik voel dat ik mijn gedachten over Scott daarom wil delen in een persoonlijk verhaal, iets wat ik normaliter nooit doe. Zie het als een mogelijkheid stil te staan bij wie Scott voor mij was, voor mij is en voor altijd voor mij zal blijven.

Mijn herinneringen gaan niet helemaal terug naar mijn jonge jaren. Al weet ik nog wel dat mijn broer Erik de single No Regrets van The Walker Brothers (uit hun reünieperiode van 75-78) helemaal grijs draaide en ik de stem van Scott gelijk al prachtig vond. Maar daar bleef het toen nog bij.

scott

Het was een onverwachts, vlak voor een vakantie, toegestopte cassettetape samengesteld door de baas van de platenwinkel waar ik werkte, die mijn eerste liefde voor Scott Walker aanwakkerde. Verstopt tussen vele andere ‘muziek die ik moest leren kennen’ stond daar ineens Scott Walkers Plastic Palace People en het bracht me volledig in verwarring. Niet eerder had ik zoiets bijzonders en intens gehoord. Met Montaque Terrace (In Blue) en My Death, tevens op de tape aanwezig, werd mijn muzikale wereld, destijds volledig gekleurd door punk en new wave, op een ander spoor gezet.

Ik werd terstond verliefd op die goddelijke bariton en de emoties die in Walkers stem weerklonken. Zo overweldigend, zo vol van leven. De muziek was van een andere orde. Zo vol van alles eigenlijk. Zo groots geproduceerd, met orkest in volle arrangementen, maar tegelijk zo warm zelfs intiem. Ik werd betoverd door de songs die ik destijds nog niet volledig kon plaatsen. Er gebeurde gewoonweg te veel om tegelijk te bevatten voor mijn nog jonge muzikale geest. De tape bleef ik draaien tot ie vrijwel versleten was. De songs sloot ik in mijn hart.

Ondertussen ging mijn muzikale leven verder. Er was gewoonweg veel te veel om te ontdekken eind jaren zeventig, begin jaren tachtig. Verrassend hoe ik zelfs de in 1981 uitgebrachte Scott Walker compilatie Spirit Escape In The Sky in eerste instantie over het hoofd zag. Als fraaie ode aan Scotts eerste 4 albums samengesteld door Julian Cope, een muzikant wiens muziek sinds zijn vroege dagen met de Teardrop Explodes en later solo ook al zo strak aan mijn leven is verbonden. Cope vond het volledig onterecht dat Scott na die 4 albums vrijwel van de radar verdwenen was. Die met de Walker Brothers dan nog wel een succesvolle reünie had beleefd maar daarna weer even hard uit het zicht was geraakt. Walker diende vanwege dat vierluik aan albums op de juiste grootse waarde geschat te worden, zo stelde Cope. En terecht.

Het verschijnen van het vernieuwende, prachtige Climate of Hunter in 1984 (Richard Bransons Virgin Records ‘to the rescue’) bleek een openbaring. Plots werd ik me bewust hoe ik, met terugwerkende kracht, nu echt alles van die eerste 4 Scott albums ook echt eens goed moest gaan luisteren. En natuurlijk ook het werk dat hij met The Walker Brothers had gemaakt.

Het werd de muzikale ontdekkingstocht van mijn leven. Ineens snapte ik wat Scott met zijn muziek bedoelde. De pracht aan songs in zijn jonge jaren met The Walker Brothers opgenomen die, in volle orkestraties, door Scott naar een nieuwe wereld werden gezongen. Maar het waren vooral die eerste 4 soloalbums Scott, Scott 2, Scott 3 en Scott 4, die nu diep onder mijn huid kropen. De eigenzinnige eigen composities, die prachtige Engelstalige versies van die meesterlijke Jacques Brel songs (ja, ik leerde Jacques Brel via Scott kennen) en de fascinerende groei in songs schrijven die hij binnen de 4 albums teweegbracht. Ik was volledig verkocht en voor het leven muzikaal veranderd.

Climate of Hunter bleek dus niet alleen mijn kennismaking met de nieuwe Scott, met zijn onderhand tegen opera en nieuw klassiek aanleunende stem en zijn verontrustend mooie tegelijk nog donkere songs, maar tevens de volledige ontdekking van zijn vroege jaren.

tilt

Met het verschijnen van het muzikaal nog weer veel verdergaande Tilt, alweer verschenen op een ander platenlabel, werd mijn liefde voor Scott alleen maar groter. Met albumopener Farmer In the City (Als je de frase ‘Do I hear 21…21…21’ eenmaal hebt gehoord, weet je gelijk dat je met iets heel bijzonders te maken hebt) als verbijsterend briljante albumopener is Tilt het album waarop Scott je echt een nieuwe muzikaal visionaire wereld binnentrekt.

Tilt bleek ook voor een groot publiek te moeilijk en het album werd pas vele jaren later op de juiste waarde, een meesterwerk dus, ingeschat. Tilt, door Scott zelf gezien als zijn grote muzikale stap vooruit betekende echter wederom het einde van een platencontract en Scott trok zich gedesillusioneerd terug. Het duurde deze keer 14 jaar voordat er eindelijk weer een nieuw album uitkwam: The Drift. Een album dat ik in een recensie voor OOR destijds omschreef als ‘Een album dat vervreemdend, hypnotiserend, volledig over de top maar tegelijk hartverscheurend mooi klinkt’. Met eindelijk een vrije muzikale hand in een perfecte platendeal met 4AD vond Scott uiteindelijk rust. Het leverde met The Drift en met Bish Bosch, dat zes jaar later verscheen en nog beangstigender en donkerder klonk, wederom muzikaal radicaal vernieuwende meesterwerken op.

Scotts muzikale wereld die met Tilt het duister indook en met The Drift, Bish Bosch en even later met Soused (2014), gemaakt in samenwerking met het Amerikaanse Sunn O)), nog dieper dat donker inschoof, bracht muziek die niet eerder gemaakt was. Experimenteel, aan alle kanten uitdagend, elektronisch, dissonant, vrij, super avontuurlijk, hard, ondoorgrondelijk, vol emotie, heel veel emotie, vernieuwend, visionair, eigenlijk alles tegelijk en nog veel meer. Ronduit briljant soms ronduit onnavolgbaar. Albums die muzikaal gewoon nauwelijks te bevatten zijn, zelfs niet met vele luisterbeurten. En daarom blijvend intrigeren.

Mijn leven met Scott krijgt in de zomer van 2014 een onverwachte draai. Ik had in 2008 Simon Raymonde, oud-Cocteau Twins bassist en eigenaar van het geweldige platenlabel Bella Union, leren kennen. Op mijn eerste afspraak met hem, een interview over zijn toen 10-jarige label, kwam ik door de bekende Londense verkeersproblemen een uur te laat. Simon was toen ik aankwam maar vast aan de pasta begonnen, ‘Tja, het duurde wel heel lang…’, lachte hij en dat stelde me gelukkig gelijk gerust. Ons gesprek ging gelijk al veel verder als datgene waar we over zouden praten (zijn label, zijn artiesten), veel persoonlijker ook en die middag legden we de kiem voor een warme en zeer dierbare vriendschap.

Met het starten van Written in Music in november 2009 krijgen we een aantal jaren en met Written goed op de rit, nieuwe schrijfmogelijkheid om Bella Union, ondertussen in artist-roster verrijkt met Fleet Foxes, John Grant en Father John Misty, alle aandacht te geven die het verdient. Een nieuwe afspraak om weer eens over het label bij te praten in Londen, tegelijk het opkomende Pins en vooral het geweldige Money te zien spelen, wordt al snel een veel te gezellige aangelegenheid waar de tevens meegekomen Written journalist Edwin Hofman, hoofdschuddend bij zit. Veel te veel verhalen en wat schrijf ik nu wel en wat niet op? Wat mag en kan ik nu wel melden in het stuk?

30th

Het is uiteindelijk in de zomer van 2014 als Simon en ik het over Scott Walker krijgen. Ik heb net de prachtige Scott Walker documentaire 30th Century Man gezien, met daarin ook Simon die vertelt over zijn grote liefde voor Scott. We zitten op een terras in Brighton en ik vertel hem dat ik de liefde voor Scott deel en deze graag in een concert zou willen vatten. En ik vertel hem mijn plannen. Hij wordt gelijk enthousiast en geeft aan dat zo’n plan al jaren door zijn hoofd waart. Terwijl hij voor ons verse koffie haalt schrijf ik op een briefje welke vocalisten ik het liefst daarvoor wil hebben. Bij terugkomst kijkend op mijn briefje kijkt hij me aan en zegt dat hij precies had gehoopt die namen opgeschreven te zien staan. Daarnaast vertelt hij dat hij al diverse personen heeft ontmoet die zo’n concert wilden organiseerden maar het nooit echt van de grond hebben gekregen. Maar dat het met mij en mijn idee wel zou moeten kunnen lukken.

Ik keer naar Londen terug met het hoofd vol. Volledig in verwarring dat ik nu echt iets moet gaan ondernemen. Na het concert van Laura Mvula en het Metropole Orkest in de Royal Albert Hall, waarvoor ik voor Written aanwezig ben, spreek ik na afloop in de beneden gelegen bar Jules Buckley aan. Hij is de dirigent van het Metropole Orkest (tevens van het in Londen gevestigde Heritage Orchestra) en al jarenlang een goede vriend. Hij vindt het tijd dat we nu eens samen iets moeten gaan doen en ik drop gelijk 3 ideeën die al lang door mijn hoofd spelen. Eén daarvan is het nog onuitgewerkte idee over een Scott Walker tribute. Opgeslokt door de vele bekenden die we die avond treffen, komt hij aan het einde van de borrel pas op de voorstellen terug. ‘Scott Walker is the hardest thing ever, he’s a godlike genius but I’d love the challenge’, vertelt hij me. Ik stuur Simon even later een sms: ‘Jules is in’.

Daarna verloopt de tijd weer snel, allen opgeslokt door het vele werk dat voorhanden is. Natuurlijk praten Simon en ik over het concert maar we hebben toch echt een orkest nodig om onze droom waar te maken en daar hebben we toch echt ook Jules voor nodig. Het is wanneer zeer plotseling David Bowie overlijdt, de zanger die we helemaal bovenaan onze lijst van te vragen zangers hebben staan die de songs van Scott moeten gaan vertolken, dat het tijd wordt echt tot actie over te gaan. Met mijn ‘gewone’ baan (tja, als journalist verdien je echt niet genoeg) even op een zijspoor besluit ik dat 2016 dan maar het jaar moet worden. Maar het blijkt veel lastiger dan verwacht en veel meer geld en tijd te kosten om het zelf van de grond te krijgen dan verwacht.

Geheel onverwacht komt op 1 januari 2017 het verlossende telefoontje. Jules vertelt me dat hij een aanbieding heeft gekregen een avond voor de BBC Proms in te vullen en hij denkt gelijk aan ons idee met het songmateriaal van Scott Walker. Ik weet echt niet wat me overkomt. Na het telefoontje bel ik Simon en we zijn er allebei even helemaal stil van. Wat een mogelijkheid. Na wat weken van heen en weer bellen en mailen wordt de avond vervolgens door de BBC officieel bevestigd. Dinsdagavond 27 juli. Met John Grant had ik het er al eerder over gehad. ‘If it happens, I want to sing Copenhagen’, vertelde hij mij destijds in een tweedehands platenwinkel in Düsseldorf, waar hij op het New Fall festival optrad en ik aanwezig was.

Hij is de eerste die ook volmondig JA zegt op mijn officiële uitnodiging voor de The Songs Of Scott Walker 1967-1970, zoals we het concert vanaf die dag gaan noemen. Jarvis Cocker is de tweede die er bijkomt. Hij is al jarenlang bevriend met Scott, voortgekomen aan Scotts productie van het laatste (zevende) Pulp album We Love Life. Richard Hawley, net als Cocker al langer bevriend met Scott, volgt al snel daarna. Met hen hebben we drie zangers te pakken die bovenaan onze lijst stonden. Hoe ongelooflijk is dat.

Ondertussen is er tussen Simon en Scotts manager en Scott zelf al een mooi contact tot stand gekomen. Scott wil graag in alles bijstaan en stelt voor ook een zangeres toe te voegen om meer diversiteit te krijgen. Simon heeft dan net contact gekregen met zangeres Susanne Sundfør om samen een album te gaan maken. Jules kent haar ook en is gelijk enthousiast. De line-up is nu dus klaar.

Simon en ik hadden al veel eerder besloten om een concert met songs te gaan doen die van zijn eerste albums afkomstig waren. De songs dus die in de studio dan wel met orkest waren opgenomen maar live nooit met orkest waren uitgevoerd. Scott vraagt of we ons kunnen focussen op de songs die hij zelf voor die eerste vier albums geschreven heeft. Geen probleem natuurlijk, schatkisten als die albums zijn, bevatten ze meer dan genoeg goede songs om prachtige setlist van te maken.

scott-walker

In overleg met Scott stellen we vervolgens de lijst van zangers en songs samen. Een wonderbaarlijk mooie maar ook moeilijke klus. Alles moet in een programma van 75 minuten volledig kloppen. Dus met afgemeten tijden en al. We besluiten elke zanger 4 songs te laten doen en een gezamenlijk als afsluiter. Met elk twee als start en daarna ieder steeds na elkaar, in een vloeiende lijn qua muzikale impact. Voor Jules begint dan de moeilijke taak die ongelooflijke arrangementen tot nog sterkere nieuwe om te schrijven. Scott vraagt om groots klinkende arrangementen en dat staat Jules gelijk zeer aan. Natuurlijk krijgt hij daar hulp van andere arrangeurs bij. De tijd gaat ineens reuze snel.

Op zaterdag 24 juli 2017 loop ik rond 2 uur ’s middags de BBC studio’s in de Londense buurt Maida Vale binnen om daar de tweede repetitie, nu met alle vocalisten, en het volledige Heritage Orchestra (Jules’ UK orkest) te gaan beluisteren en ik krijg de tranen in mijn ogen. Na alle voorbereidingen en dat is echt heel veel werk geweest, met alle highs and lows, dan ik ooit kan opschrijven, valt ineens de overweldigende kracht van de muziek als een gloedvolle wolk aan emoties over me heen. Met John Grant, Jarvis Cocker, Richard Hawley en Susanne Sundfør als stralende middelpunten voor het orkest. Zo trots dat ik hier ben… Ineens overweldigd door de grootte van datgene waar ik aan meegeholpen heb en het feit dat de droom nu echt bewaarheid wordt.

bbc-proms-program

De daaropvolgende dagen gaan als in een droom. De voorbereiding vorderen gestaag en van de studio’s van Maida Vaile gaan we voor de generale repetities (dat in het Engels zo mooi ‘dress rehearsals’ heet) de Royal Albert in. Ik kan me nog goed herinneren dat ik op de ochtend van het concert bij de laatste repetitie journalist/vriend Edwin Hofman, opvallend genoeg de enige Nederlandse journalist, terwijl de Britse journalisten vochten om perskaarten, de Royal Albert binnenhaalde en hij volledig omver geblazen werd door de overweldigende zaal. Zo’n moment waarbij ik me ook weer bewust was waar ik mee bezig was. En wat een indrukwekkende zaal de Royal Albert Hall toch is. Echt het middelpunt van de muzikale wereld. En daar zou vanavond onze The Songs Of Scott Walker 1967-1970 gaan plaatsvinden.

Hoe spannend om voor het concert met Simon, zijn partner Abbey en ondertussen ook broer Erik, zijn partner Walter en vrienden Tea, Bas en natuurlijk ook Edwin iets te drinken en de drukte buiten het theater te zien. Om vervolgens de kaarten en het programmaboekje (met een door mij geschreven tekst over Scott) aan andere genodigden/vrienden te overhandigen en dan de zaal binnen te lopen en rond te kijken. Overweldigend is dan ineens een heel vreemd woord. Ondanks mijn zitplaats besluit ik het concert tussen het publiek in de sta ruimte, vlak voor het podium, mee te maken. Een fantastisch intense ervaring die ik voor geen goud had willen missen. Het concert is voorbij voor ik er erg in heb.

scott441

Grote vraag vooraf was of Scott er zelf wel bij zou zijn. De man die altijd al liever buiten de schijnwerpers en in de luwte was, zou die naar zo’n groot concert in de belangrijkste zaal van Londen en Engeland komen? In het weekend voorafgaand aan het concert komt hij voor een interview met Jarvis Cocker naar BBC’s 6radio. Dus dat lijkt een goed teken. Al wilde hij na het interview zo snel mogelijk weer naar huis, zo vertelt Jarvis me de dag erop. Natuurlijk zijn er heel mooie plekken voor Scott, zijn vrouw, dochter, kleindochter, manager en partner en vrienden voor bij het concert gereserveerd.

scott-na-het-concertEigenlijk gaat het verhaal, voor het concert, dat Scott er wel degelijk bij is gedeeltelijk aan me voorbij. Pas bij de toegift, en als alles fantastisch is verlopen (!!), word ik me daarvan plots bewust. Maar hoe evengoed verrast ben ik als ik na het concert beneden komend, door de ruimtes lopend de geweldige muzikanten van het orkest feliciteer en door Richard Hawley gewenkt wordt. Hij introduceert me aan Scott als ‘This is Dick, the Dutch journalist who organised this concert with Simon’. Hoe mooi om te zien dat Scott gelijk weet wie ik ben, me omarmt en me vertelt hoe fantastisch hij de avond heeft gevonden. Met Simon, Jules en alle zangers erbij hebben we daarna een heel bijzonder moment met de man wiens muziek onze levens heeft veranderd en waar we vanavond een ode aan hebben gebracht. Wat een onvergetelijk en ongelooflijk waardevol moment.

Gevoed door de warmte van de reacties van het publiek besluit Scott zelfs nog even met ons mee te gaan naar de after party in het schuin achter de Royal Albert liggende The Gore hotel. Ik kan me nog goed herinneren dat Jules en ik over straat lopend van de Royal Albert naar The Gore, met de armen over elkaars schouders, alleen maar verdwaasd tegen elkaar riepen hoe bijzonder het was dat Scott daar ook naar toe zou komen. ‘Scott is coming to the afterparty, Scott is coming to our afterparty’.

Echt iedereen en nog veel meer mensen zijn naar The Gore gekomen om de avond te vieren. Een prachtig feest waar Scott en zijn familie zich in de benedenruimte omringd zien door vrienden en Scott zich zichtbaar uitstekend vermaakt. En John Grant ondertussen de aan hem geschonken, verrukkelijke, verjaardagstaart snijdt en mijn meegekomen familie en vrienden de punten taart ronddelen. In alle drukte heb ik vervolgens bijna niet door dat Scott er na een dikke anderhalf uur bijna vandoor is. Gelukkig zien we elkaar net op tijd en keert hij om, om me nogmaals te omhelzen en te vertellen hoe fantastisch hij de avond heeft gevonden en dat we elkaar vast nog een keer, snel, gaan zien. Om na te praten.

Maar zoals dat wel vaker in het leven gaat is dat er nooit meer van gekomen.

Dat mijn leven met het concert veranderd is, lijkt me na het vertellen van dit verhaal duidelijk. Er is geen muziek die ik vaker in mijn leven heb beluisterd dan die van Scott Walker. Al helemaal niet in de periode voorafgaand aan het concert. Maar als muziek zo briljant in elkaar zit dat die steeds weer optimaal intrigeert is dat natuurlijk echt geen probleem.

Voor de rest van mijn leven weet ik nu al dat dit nooit zal veranderen. Ik zal zijn platen blijven draaien en me er altijd weer over blijven verwonderen hoe intens en buitengewoon die zijn. Me er altijd weer volledig in blijven verliezen. En die stem, tja die stem, die is er echt zo één die je nooit meer zo mooi gaat horen. Zoveel vervoering, zoveel intensiteit, zoveel emoties en alles met zoveel overgave. De muziek en de stem van Scott zitten in mijn hart verankerd. Scott Walker zit in mijn hart verankerd. Daar verandert zijn dood helemaal niets aan.

scott-walker