Mark E. Smith overleed maandag 24 januari op 60-jarige leeftijd. Al sinds 1976 was Smith het brein achter en het gezicht van The Fall, een band met een imposante discografie en een nog imposantere lijst van ex-leden. The Fall leek onverwoestbaar. Alhoewel, de notoire dwarsligger Smith leek de afgelopen tien, twintig jaar wel steeds onberekenbaarder te worden. De alcohol speelde hierbij ongetwijfeld een rol, iets wat Smith de laatste jaren ook behoorlijk was aan te zien. Op zijn zachtst gezegd.

Smith formeerde The Fall – de naam werd ontleend aan het boek La Chute van Albert Camus – na het inmiddels legendarische concert van de Sex Pistols in de Lesser Free Trade Hall in Manchester, in juni 1976. Onder het publiek bevonden zich ook toekomstige leden van Joy Division, The Smiths en Buzzcocks. The Fall liet zich vooral inspireren door oude rock-‘n-roll, Velvet Underground en de krautrock van het Duitse Can. De kracht van The Fall zat in de groove, in de herhaling en natuurlijk in de venijnige humor en tegendraadsheid van frontman en tekstschrijver Mark E Smith.

Smith was een autodidact. Hij werkte als tiener op de dokken van Salford maar studeerde Literatuur in de avonden. Hij raakte meer en meer geïnteresseerd in politiek maar liet zich ondanks een socialistische connectie niet vastpinnen op één politieke kleur. En zo deelde hij, met zijn sarcastische en vaak vermakelijke (cut-up) teksten veertig jaar lang tikken uit in alle richtingen: ‘We are the Fall / Northern white crap that talks back’, was in 1979 de veelzeggende introductie op het debuutalbum.

Hits had The Fall vrijwel nooit, daarvoor klonk de band te eigenzinnig en was Smith vaak te onverstaanbaar. Het soms chaotische artwork van de albums bood slechts fragmentarische aanknopingspunten maar vaak was dat voor de goede verstaander genoeg. The Fall oogstte wereldwijd en vooral in het eigen Engeland veel waardering. BBC-held John Peel stak zijn liefde voor ‘the mighty Fall’ nooit onder stoelen of banken – The Fall nam 24 Peel-sessies op – en de groep had veel invloed op Sonic Youth, Pavement en Elastica, om maar een paar namen te noemen.

The Fall bracht na het veelbelovende debuut uit 1979 (het briljant getitelde Live At The Witch Trials) in de volgende decennia nog vele sterke albums uit. Een kleine greep: Hex Enduction Hour (1982), Perverted By Language (1983), The Wonderful And Frightening World of The Fall (1984), This Nation’s Saving Grace (1985), Bend Sinister (1986), Extricate (1990), Code: Selfish (1992), The Marshall Suite (1999), The Real New Fall LP (Formerly Country On The Click) (2003) en Your Future Our Clutter (2010).

Begin jaren negentig had The Fall in alternatieve popkringen een geduchte reputatie en kwam de band ook steeds vaker op de buis. Toch was het opvallend dat Smith zich toen ook profileerde als tv-presentator. Bij MTV nota bene. Echter, MTV’s 120 Minutes was een relevant muziekprogramma vol clips en interviews, iets waarover je heden ten dage alleen nog maar kunt dromen.

Maar ook die onafhankelijkheid, die humor, dat lef en die onweerstaanbare, eigenwijze grooves van Mark E. Smith en The Fall kom je zelden nog tegen. Terwijl er toch genoeg is om je aan te ergeren en daar dan een prikkelende muzikale draai aan te geven. Zelfs binnen de rijke Britse muziekgeschiedenis was er eigenlijk niemand zo uitgesproken als Mark E. Smith. Wat dat betreft blijft hij een uniek geval. En nu al gemist.