×

Björk

Utopia

Geschreven door: Philippe De Cleen

Uitgebracht door: One Little Indian

Utopia Björk Alternative 4 Björk – Utopia Written in Music https://writteninmusic.com

Wat was Björk raadselachtig toen ze haar nieuwe album Utopia aankondigde! Het IJslandse icoon sprak onder meer van haar ‘Tinder record’, een album waarop de liefde opnieuw terug naar buiten kon nadat ze met voorganger Vulnicura een relatiebreuk op muziek zette.

Björk slaagt er telkens in zichzelf helemaal opnieuw uit te vinden. Dat bewijst ze ten volle op haar nieuwe album. Steevast laat ze zich als een muzikale kameleon leiden door de innerlijke muze. De zoektocht naar het nieuwe is een van haar meest uitgesproken kenmerken. Het voormalige kindersterretje beschikt natuurlijk over een onaardse, maar uit duizenden herkenbare stem, waar soms de meest onconventionele geluiden uit komen maar waarachter vooral een wondermooie persoonlijkheid schuilt.

Een persoonlijkheid die enerzijds volledig op de hoogte is van moderne technologie (apps,..), maar ook een artieste die volop speelt met sociale en maatschappelijke conventies. In dat perspectief is het natuurlijk belangrijk om in te zien dat Björks’ werk niet los staat van de maatschappelijke context die gedomineerd wordt door sexisme (de bakens van ‘grensoverschrijdend gedrag’), de steeds luidere roep naar gendergelijkheid, racisme en het klimaat. Onder meer, want er is weinig dat aan de controle van Björk ontsnapt, wat meteen ook de reden is waarom het prestigieuze MOMA (New York) maar wat graag ruimte voorzag voor een tentoonstelling rond haar baanbrekende oeuvre.

Op het door producer Arca en Rabit in goede banen geleide Utopia horen we een muzikale reis, waarin haar ontzettend sterke connectie met en liefde voor de natuur (o.a. vogelgeluiden, fluit) naar voren komt. Niet toevallig werkte ze eerder al samen met filmmaker David Attenborough en woont ze graag in erg natuurrijke omgevingen. Op die manier beschouwd hoor je op Utopia een bijzonder integere artieste aan het werk die volop rebelleert tegen de manier waarop het klimaatverdrag gedebatteerd wordt. Zo lijkt ze met dit album te stellen dat je net als de natuur zelf je eigen natuur niet kan bedwingen, ook al staan die beiden erg vaak onder bedreiging.

Op haar negende album presenteert Björk in navolging van de humanist Thomas More een droomwereld, een fictief Aards Paradijs. Zo lijkt ze net door het veelvuldig gebruik van authentieke field recordings, bird noises en allerhande natuurklanken goed te illustreren hoe ons aards paradijs en klimaat vrijwel continu onder bedreiging staat. De wereld mag dan wel in brand staan, toch kunnen we niet verder dan de verbeelding aan het werk te zetten, zo lijkt de Ijslandse hier duidelijk te willen stellen. Die verbeelding wordt op het album onder meer uitgedrukt in wederom sensationele beelden, klanken en bijzondere, cryptische lyrics. En dus krijgen we behoorlijk verbluffende visuals (bijzonder artwork van Jesse Kanda) en dito muziek die deze keer volledig in het teken staat van optimisme en hoop. Björk is eindelijk terug gelukkig en die hervonden bronnen van hoop en geluk wil ze op Utopia met de hele wereld delen.

Het is meer dan ooit noodzakelijk om te dromen, stelt ze. En zo is dit veertien tracks tellende album vooral een verslag van hervonden lucht, licht en ruimte. Het leven gaat door, ook al krijg je dan al eens wat slagen toebedeeld. De veertien nieuwe composities laten horen dat Björk zich sterk heeft bezig gehouden met het verwerken van allerhande field recordings. Het album schrijven en de samenwerking met Arca was een pretje, maar de afwerking was best een helse klus, zo verklaart ze. Bovendien valt op te merken dat ‘Utopia’ heel sterk aangedreven wordt door de openbaring van nieuwe, ongehoorde geluiden. Wie op zoek is naar popgevoeligheid of ‘hits’ is er volledig aan voor de moeite. Utopia is één werkstuk dat het best integraal beluisterd kan worden en waarin onder meer sensualiteit (Arisen My Senses) gekoppeld wordt aan liefde (de vooruitgeschoven ‘single’ The Gate), lichamelijkheid en seks (het memorabele Body Memory) en verlies (Losss).

Björks’ Utopia wordt bevolkt door strijkers, dromerige synths, postmoderne beats (Blissing Me), een twaalf vrouwen tellend koor aan fluitistes en een resem vogelgeluiden (Features Creatures). Resultaat: het is heerlijk verdwalen in het unieke muzikale universum waarin de samenwerking tussen Björk en producer Arca helemaal gebotvierd wordt. Eens je jezelf in dit Aards paradijs bevindt, is er eigenlijk ook geen weg meer terug, zo stellen we vast. Ook al is een van de thema’s op het album het speelse, flirterige spel van aantrekken en afstoten (Courtship). Net zoals we ervaren dat er ruimschoots voldoende ruimte geschept wordt voor intimiteit, reflectie en meditatie.

Utopia is weliswaar niet het absolute meesterwerk van Björk, daarvoor werden we misschien nét iets harder gevloerd door albums als Debut, Post, Homogenic, Biophilia en Vulnicura. Dat neemt niet weg dat Björks’ meest recente werkstuk er vooral een is van etherische schoonheid en een vlucht wég van de vaak bittere en lelijke werkelijkheid.



  1. Arisen My Senses
  2. Blissing Me
  3. The Gate
  4. Utopia
  5. Body Memory
  6. Features Creatures
  7. Courtship
  8. Losss
  9. Sue Me
  10. Tabula Rasa
  11. Claimstaker
  12. Paradisia
  13. Saint
  14. Future Forever